Page 9 - 2-son-2018-yil

Хорижий филология №2, 2018 йил

ва эркинлик учун кураш ҳар бир халқнинг инглиз романтизм адабиётининг ёрқин
бурчи эканлиги таъкидланади. Шу боис, намояндалари Шелли ва Байронлар
илк романтик типдаги образларга оламдан кўз юмадилар.
“Байронона қаҳрамон” (“Byronic hero”) Юқоридаги фикрлардан келиб чиқиб
деган таъриф берилади. хулоса қиладиган бўлсак, романтизм
Бу даврнинг иккинчи йирик ютуғи – тамойиллари ўзликни ва жамиятни
Вальтер Скотт томонидан асос солинган англашдан тортиб, инсоннинг муносабати
тарихий роман жанри бўлди. Унинг ва ҳиссиётларини тадқиқ қилиш, ўзини ва
қаламига мансуб “Пуританлар, “Роброй”, ўзгаларни англаш кечинмаларида ўз
“Айвенго”, “Квентин Дорвард” каби ифодасини топди. Ҳолбуки, романтизм
романлар ғарб адабиётида тарихий роман одамларда ғайриоддий ва кутилмаган
жанрининг шаклланишида асосий туртки воқеаларга бой асарлар орқали умид
бўлади. учқунларини ёқди. Бу давр руҳи
Иккинчи давр бошларида, ниҳоят, инсониятни янгича орзу қилишга, тасаввур
“лондонлик романтиклар” гуруҳи юзага қилишга, хаёлот осмонида парвоз айлашга,
келиб, улар илғор ислоҳотлар онгли ва онгсиз орзу-ҳаваслар ўртасидаги
талабгорлари ва инсон ҳуқуқлари чегарани тафтиш этишга имкон яратди.
ҳимоячилари сифатида майдонга чиқишди. Романтизмнинг бу юксак мақсадлари
Лондонлик романтиклар ичида энг биринчилардан бўлиб инглиз шоирлари
нуфузли шоирларидан бири Жон Китснинг томонидан аниқ-равшан ифода этилгач,
John Keats (1795-1821) шеърияти алоҳида кейинчалик бошқа бадиий жанрлар,
аҳамиятга эгадир. У буюк шотландиялик хусусан, мусиқа ва тасвирий санъатни ўз
шоир Роберт Бернснинг шеърий ичига қамраб олди, шу тарзда европа
анъаналари изидан бориб, унинг тараққий давлатларига ёйилди. Бу борада, ҳануз
этишида ўз ҳиссасини қўшди. Китс ўз классицизм ғояларида мудраб ётган
шеърларига табиат ҳодисаларидан ҳайрат мамлакатларга романтик ҳаракат
ҳиссини сингдириб бораркан “Чигиртка ва ғояларини ёйиб, ўзига хос тарздаги ноёб
крикет” (“he Grasshopper and Cricket”) ижодий ва хаёлий тушунчаларни олиб
номли сонетида шундай ёзади: “Ер юзида кирди. Натижада эса шахс, санъат ва
шеърият ўлим билмайди” (The Poetry of ҳиссий ифодалар қадр-қиммати амалиётда
earth is never dead). қайта тикланиб, илмий асосга
Шоир “Эндимион” (“Endymion”, йўналтирилган Company, мантиқий
1818) ва “Гиперион” (“Hyperion”,1820) қарашлар ўрнини туйғулар фалсафаси
каби поэмаларида юнон мифологияси ва эгаллади. Тадқиқотчилар Блум ва
тарихига юнонча назар ташлайди. Аммо Триллингларнинг ёзишича, романтик давр
консерватив танқидчилар Китснинг намояндаларининг улкан ҳиссалари
новаторона асарларини қоралашга ҳозирги пайтда ҳам ўз аҳамияти ва
уринадилар. Таъсирчан шоир эса ватанини моҳиятини йўқотгани йўқ. Зеро, улар
тарк этиб Италияга кетишга мажбур таъкидлаганидек: “Романтизм ... инсон
бўлади. Китс жуда қисқа умр кўрди. У табиатига хос ва мос ҳодисадир”.
1821 йилда вафот этади. Кейинги йили эса

Адабиётлар:
1. Bloom, Harold and Lionel Trilling. Romantic Poetry and Prose. New York: Oxford
University Press, 1973.
2. Abrams, M.H. and Stephen Greenblatt, eds. The Norton Anthology of English Literature,
Seventh Edition, Volume 2. New York: W.W. Norton & Company. 2000.
3. Холбеков М.Н. Марло ва Шекспир. Тадқиқотлар, мақолалар, тақризлар. – Тошкент:
“Наврўз” нашриёти, 2015. – 348 бет.
4. Richardson, Alan. British Romanticism and the Science of the Mind. Cambridge, England^
Cambridge University Press, 2001.

8