Page 15 - 2-сон 2019 йил

Хорижий филология №2, 2019 йил

Иейтс, Жозеф Конрад исмлари ва ижодлари модернизм намояндаларини аниқлашга имкон
билан тажассумланади. Модернгом берувчи аниқликка интилади, шубҳага ўрин
Зигмунд Фрейд таълимотининг адабиѐтга қолдирмайдиган далилларни келтиради.
кўрсатган таъсирини ўзида акс эттиради". "Тарихий айланиш назарияси‖ муаллифи,
Э.Сэндерзнинг (Andrew Sanders) италиялик файласуф Ж.Вико (1668-1744)
"Инглиз адабиѐтининг қисқача Оксфорд ишлаб чиққан уч, яъни "аристократия",
тарихи" (The Short Oxford History of English "демократия" ва "хаос" даврлари, уларнинг
Literature, 1996) китобида "Модернизм ва Ж.Жойс қаламига мансуб "Финнеган
унинг муқобиллари: 1920-1945 йиллар жанозаси" романидаги талқинига амал
адабиѐти" номли бобда Л.Стрейчи, В.Вулф, қилиб, Х.Блум XX аср адабиѐтига "хаос
К.Мэнсфилд ҳаѐти ва ижодига бағишланган даври" (The [Chaotic Age) таърифини
"Блумсбери гуруҳи"; Д.Ричардсон ва берибгина қолмасдан, балки З.Фрейд,
Д.Г.Лоуренс ҳаѐти ва ижодини тахлил М.Пруст, Ж.Жойс ва Ф.Кафкани XX аср
этувчи "Ричардсон ва Лоуренс"; модернизм адабиѐтининг энг ѐрқин намояндалари,
поэзияси юксалишида; Д.Г.Лоуренс, "давр адабий руҳининг улуғвор
Т.С.Элиот, Э. Паунд, Р.Оддингтон ижоди сиймолари", шунга ҳамоҳанг тарзда
аҳамиятини шарҳловчи, Т.С.Элиот, Прустнинг "Йўқотилган вақтни ахтариб" (A
Р.Фербанк ва Э.Ситуэлл ҳаѐти ва ижодини la recherche du temps perdu, 1927), Жойснинг
талқин этувчи "Элиот, Фербанк ва Ситуеэлл" "Улисс"и ва Кафканинг новеллаларини XX
ва, ниҳоят, Ж.Жойс ҳаѐти ва ижодини аср адабиѐтининг энг машҳур асарлари,
ѐритувчи "Жойс" каби фасллари мавжуд. деб атайди.
Китобда, шунингдек, Дж.Б.Пристли, Хэральд Блум ўз фикрини давом
111.0'Кейси драматургияси, И.Во, эттириб, китобнинг "Беккет, Жойс, Пруст,
П.Г.Вудхауз, О.Хаксли прозаси, Р.Грейвз ва Шекспир" номли фаслида Сэмуэль Беккет
Д.Джоунз шеърияти, модернизмга қарама- (Samuel Beckett, 1906-1989) нинг "Ўйин
қарши ўзига хос миллий адабиѐтдек охири" (Fin de partie, 1957) драмасини "хаос
бўрттириб таъриф қилинган. Шу тариқа, давр"ига якун ясовчи бадиий матн, деб
олдинги Оксфорд адабиѐт луғати билан изоҳларкан ѐзади: "Хаосга ботган
таққослаганда модернист ѐзувчи ва шоирлар замонамизнинг Брехт, Пиранделло,
доираси анча кенгайтирилган. Ионеско, Гарсия Лорка, Шоу сингари
Инглиз тадқиқотчиси Д.Эйрз ўзининг йирик драматурглари орасида Беккетга тенг
"Модернизм. Қисқача кириш" (Modernism. A келадиганини топиш қийин. Чунки уларда
Short Introduction, 2004) номли "Ўйин охири" йўқ эди; худди шундай кучли
монографиясида Э.Паунд, Т.С.Элиот, таъсир қилувчи, ақлни шошириб қўювчи
Ж.Жойс, Д.Г.Лоуренс, В.Вулф каби драмани топиш учун Ибсенга
муаллифларнинг ижодини атрофлича қайтишимизга тўғри келади".
ўрганиб чиқади ва уларнинг модернистик Шундай қилиб, Х.Блум фикрича,
асарлари мисолида Т.Адорно ва Ж.Деррида "хаос давр"ини модернизм билан чамбарчас
ғоялари асосида модернизмни назарий боғланган адиблар ижоди ифодалайди.
жиҳатдан асослаб беришга ҳаракат қилади. Х.Блумга ҳамфикр бўлиб, модернизм
Ижодкор исмлари ва улар яратган асарлар адабиѐтининг уч яловбардор адиблари
номлари такрорланиб туришига қарамасдан, (Жойс, Элиот ва Беккет) ни ва уч адабий тур
бундай тутилган йўл ўзини тўлиқ оқлайди, (роман, поэма ва драма) ни ифодаловчи -
сабаби усиз тадқиқотни олиб борувчи "Улисс", "Ҳосилсиз замин" ва "Ўйин охири"
адабиѐтшунослар олдида баъзи асарларини чиндан ҳам XX аср жаҳон
қийинчиликлар туғдириши мумкин. адабиѐтининг энг машҳур намуналари, деб
Яна бир инглиз олими Х.Блум эътироф этиш мумкин.
(Harold Bloom) ўзининг "Ғарб қонуни" (The Кўриниб турибдики, манбаларнинг
Western Canon: The Books and School of the аксариятида Ж.Жойс, Т.С.Элиот, В.Вулф,
Ages, 1994) номли китобида амалда Э.Паунд исмлари тилга олинган ва шу
модернизм тушунчасидан фойдаланмасдан, тариқа Англия ва АҚШ адабиѐтида

14