Page 126 - 1-сон 2020 йил

Хорижий филология №1, 2020 йил

мазмуни компонентлари деб ҳисоблаш бошқа халқларнинг тил ва маданиятига
мумкин. ҳурмат билан муносабатда бўлиш, уларни
Хорижий тилни ўрганишда жаҳон маданиятидан хабардор этиш билан
мамлакат воқеликлари лингвомам- боғлиқ [4; 29-б.].
лакатшуносликнинг асосий объектларидан Ҳар бир халқ тили нафақат миллий
бири ҳисобланади. Воқеликлар – тили ва дунё маданиятининг бир қисми, балки
ўрганилаётган мамлакатнинг ҳаёти, унинг сақловчиси ва давомийлигининг
маданияти, адабиёти, тарихи, урф- кафолати ҳисобланади.
одатларига алоқадор ҳақиқий далиллардир. Xитой тилини ўқитишда сўз
Воқеликнинг икки ёқлама таърифи бойликларини ошириш ва маданий
мавжуд: воқелик – халқнинг, сўзларни ўзлаштириш стратегияларини
мамлакатнинг ҳаёти, турмуш тарзи, такомиллаштириш хитой тилини
маданият назариясига хос бўлган фан, ўрганаётган талабалар самарадорлигини
тушунча, ҳодиса бошқа халқларда ошириш учун жуда муҳимдир ва у
учрамайди; воқелик – фан, ҳодиса, қуйидаги уч жиҳатда ўз ифодасини
шунингдек, сўз бирикмасини англатувчи топиши мумкин:
сўз (одатда фразеологизм, мақол, матал, 1.Талабаларнинг таълимга бўлган
шундай сўзларни ўз ичига олувчи қизиқишини ошириш.
тушунчалар) [3; 58-б.]. Маданий лексика – талабаларнинг
Хитой тилини ўзлаштиришда паст хитой тилини ўрганиш жараёнида дуч
ўзлаштирувчи, мустақил ишлаш малакаси келадиган қийин муаммо бўлмай, балки
етарли бўлмаган талабаларга уларни xитой тилини ўрганишга жалб
ўқитувчининг иштироки (мураккаброқ қилиш, яъни қизиқтириш мумкин бўлган
масалаларнинг ва топшириғини бажариш асосий восита сифатида қараш мумкин.
тартибини тушунтириб бериш) Талабалар дастлабки босқичда хитой
таъминланиши лозим. Яхши ўзлаштирган маданиятини ифодалаган маданий
талабаларнинг бошқа таълим олувчилар сўзларни тўлиқ тушуна олишади (Пекин
томонидан бажарилган топшириқларни операси, жанг санъати, тайжичуан,
текширишда иштирок этиши, бизнингча, сихеюан, чеонгсам ва ҳ.к.). Талабаларнинг
самарали натижа беради. хитой тилини ўзлаштириш ва ўқитишда
Хитой тилига ўқитишнинг самарали маданий сўзлар ва жумлаларни аста-секин
йўлларини излаш лингвокультурологик ўзлаштиришлари биринчи босқичда амалга
компетенцияни ишлаб чиқишга олиб оширилади. Ўрта ва юқори босқичдаги
келдики, унинг марказида тил ва талабаларнинг бу сўзлардан ташқари
маданиятни ўзаро боғлиқ тарзда ўрганиш ибора, мақол ва маталлар, ҳикматли
ғояси мужассам. Тилларни ўқитишга оид сўзлар, миллатнинг ноёб асарларини
замонавий методика лингвокультурологик ўқишга, псиxологик фаолият ва юриш-
компетенцияни шакллантиришнинг туриш одатларини акс эттирадиган
вазифаларидан бири деб, сўзлашувчининг тушунчаларга кўпроқ қизиқишлари
барча маданий қадриятлар тизимини яхши ортади.
билишини таъминлаш ҳисобланади. Маданий сўзларни ўрганиш орқали
Лингвокультурологик машғулотлар улар маълум тил назарияси ва хитойнинг
воситасида ўқитувчи дунёнинг лисоний ижтимоий ва маданий тушунчалари
манзарасини шакллантиришга ҳақидаги билимга эга бўлиб, ўз
кўмаклашиши, хитой халқининг фикрларини ифода этиш ва бошқалар
маданиятини акс эттирувчи лексика, билан мулоқот қилишда қўллай
фразеологизмлар, матнлар билан бошлайдилар. Бунинг учун аста-секин
таништириши мумкин. Хитой тили маданий сўзлардан фойдаланишни
дарсларида лингвокультурологик бошлайдилар. Маданий лексикаларни
тушунчаларни шакллантириш жараёни ўз қўллаш орқали самарали мулоқотга
маданиятига муҳаббатни тарбиялаш, эришган талабалар xитой тилини

125