Page 55 - 1-сон 2020 йил
P. 55
Хорижий филология №1, 2020 йил
жараёнида хаттот радиф ва қофияларни биавнил мулкил Ваҳҳоб валлоҳу аълам
тушунмасдан ташлаб кетган, ёки баъзи биссавааб” фий шаҳри шаъбонил
сўзларни хато ёзиб, уни яна ҳошиясида муъаззами фий явмил жумуъати санатун
ислоҳ қилган вариантини берган. Уни алфун ва миатони сабъа ва тисъуна”
ўқиш ва мутолаа қилиш жараёнида гувоҳи (Мазкур китоб ҳақиқий мулк эгаси Ваҳҳоб
бўлдик, фикримизнинг исботи учун Зот Аллоҳ Ҳақ Субҳонаҳу ва таолонинг
қўлёзма нусхадан намуна келтирамиз: изни ва инояти билан савоб умидида улуғ
Ҳад нест сухан гўям то аз мадади шаъбон ойи жумъа куни 1297/1880 йил
пирон, китобат қилинган. Валлоҳу аъламу
З-ин файзи ту ҳар шаб аз ғайб китоб биссавааб)
омад [1,100]. Абдуллахон Ўратепагий илм аҳли ва
Унинг ислоҳ қилган варианти: З-ин тақво аҳлидан бўлиб, ҳуснихатда,
файзу футуҳи ту аз ғайб китоб омад. хаттотликда замонасининг маъруфи эди.
Ҳар кас ба жаҳон он рўхи зебои туро Кейинги байт, котибнинг баъзи жузъий
дид, хато қилганлиги ҳақида ўзи томонидан
Жон бохта имрўз чу расвои жаҳон иншо қилган парчалардир. Ушбу китобни
шуд. нусха кўчиришдан асосий мақсади давр
Имрўз ажаб мастиву девонагӣ дорам, тақозоси ва мухлислар талабига биноан
Савдои сари зулфи ту дар кавну амалга оширган эди. Шаҳдий ашъори
макон......[1, 88]. дилрабо ва самимийлиги билан котиб ва
Мазкур ғазалда “шуд” радифи билан халқ кўнглига йўл топган. Чунки бу
мисралар охири тугаган, аммо бу ғазалда нусхани “Ёдгор” (ёдгорлик) дейди.
“Савдои сари зулфи ту дар кавну макон” Ба ёдгор навиштам ман ин китобро,
мисрасида “шуд” радифи тушиб қолган. Вагарна ин хати ман лоиқи китоб
Бундай ҳолат бошқа ғазалларда ҳам нест [1,305].
учрайди, аслида бу хатоликлар жиддий Байтнинг насрий баёни: (Ёздим мен бу
хато деб ҳисобланмайди, балки котиб китобни ёдгорлик учун,
томонидан китобат қилиш жараёнида Аслида менинг ёзувим эмасдир лоиқи
тушунмаслик оқибатидир. Шаҳдий китоб. Ж.К).
қўлёзма девони интиҳосида котиб Девон хотимаси котиб исми билан
Абдуллахон томонидан қуйидаги байтлар якунланади. “Ин китоб дар миёни тоқайни
ёзилган: Абдуллоҳхон ба дасти Акобирхожа ибни
Ки чандин маҳал ҳам бигаштам Мирхожа тамом ёфт. Таммат тамом шуд
хамўш, китоб” [1,305]. (Бу китоб Абдуллоҳхон
Маро амр шуд бас бикардам хурўш. тоқайни ўртасида Акобирхожа ибни
Шукр, ки ин нусха ба унвон расид, Мирхожа қўли билан тугади). Ӯрганиш
Пештар аз марг ба поён расид. жараёнида маълум бўлдики, Шаҳдий
Ҳар ки хонад дуо тамаъ дорам, девони ярим асрдан кейин Акобирхожа
З-онки ман бандаи гунаҳкорам ибни Мирхожаи Абдуллахон томонидан
[1,305]. ёзилган.
Байтнинг маъноси: Шоир ҳаёти ва фаолияти. Илова
( Бўлдим мен ҳам неча маҳал хомуш, тариқасида шуни таъкидлаш
Буюрилди менга, жондан қилдим хурўш. лоизмки,форс-тожик зуллисонайн шоири
Шукрким, нусха унвонга етди, Ҳожи Муҳаммад Шаҳдий 1762 йил
Ажалдан олдин поёнга етди. Ўратепа (Ур-Теппа, ҳозирги номи
Ҳарким ўқиса дуо умидим бор, Истаравшан Тожикистон Республикаси)
Чунки мен бир қулман гуноҳкор шаҳрида, ҳунарманд оиласида дунёга
(муаллиф таржимаси) келган. Бошланғич таълимни отасидан
Қўлёзмани китобат қилиш тарихи олиб, кейинчалик Кўкгумбаз мадрасасида
ҳақида Абдуллахон навбатдаги арабча давом эттирган. Отаси зиёли, шоир ва илм
жумлаларни ёзади: “Тамматул китоб аҳлидан бўлиб, унинг исми Сўфий Кўчак
54
