Page 78 - 1-сон 2020 йил

Хорижий филология №1, 2020 йил

ёлғончи дунё. Ғафлат уйқусидан уйғониб, матнларга чуқур ахлоқий мазмунни
унинг ўткинчи бойликларига, сингдиришда атрофлича фойдаланган.
шодликларига шайдо бўлиб қолмаслик Инсон қисмати азалийлиги, пешонасига
керак. Баъзида инсон ўзлигини унутиб, битилган тақдир ўзгармаслиги, барчага у
фоний олам ўйинларига берилиб кетади. бирдек эканлиги, у шоҳми, гадоми,
Кетмоқлик онлари тобора яқинлаша- албатта, бу дунёни тарк этиши муқаррар
ётганлигини ёддан чиқаради. Навоий ана эканлиги каби ҳаётий ҳақиқатларни акс
шундан қайғуга тушади. эттиришида шеърий матнларнинг
Мана шундай ғоявий мазмун фалсафийлиги кўзга ташланади. Бундай
сингдирилган шеърий матнлар ўзининг хусусиятдаги фалсафий қарашлар албатта
фалсафийлиги, ахлоқийлиги билан тасаввуфдан озиқланади. Чунки, тасаввуф,
ажралиб туради. “Тарихи анбиё ва бир томондан, дин ва шариат, иккинчи
ҳукамо”даги шеърий матнлар шоирнинг томондан, фалсафа ва ҳикмат билан боғлиқ
ҳаёт тажрибалари, донишмандлар ҳикмати ҳолда ривожланиб, ўзига хос фалсафий,
асосида майдонга келган фалсафий- диний йўналишларга эгалиги билан
ахлоқий мазмундаги ҳамда панд-насиҳат адабиётимизга ўз таъсирини ўтказиб
хусусиятларига молик байт, рубоий ва келган. Унинг акси сифатида Навоий
қитъалардан иборатдир [2,132]. шеъриятидаги тасаввуфий қарашларни
Навоий ўзининг тасаввуфий мисол қилиб кўрсатиш мумкин.
қарашларидан асарлардаги шеърий

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Алишер Навоий. Тарихи анбиё ва ҳукамо. – Самарқанд: Ғ.Ғулом номидаги Адабиёт
ва санъат нашриётининг бўлими, 1990. – 138 б.
2. Валихўжаев Б. Ўзбек адабиёти тарихи. ХV асрнинг иккинчи ярми. 1-қисм. –
Самарқанд, 2002.
3. Муҳиддинов М. Комил инсон – адабиёт идеали. –Тошкент: Янги аср авлоди, 2005. –
206 б.
4. Ўзбек адабиёти тарихи. 5 томлик. 2-том. – Тошкент: Фан, 1977. – 460 б.
5. Қудратуллаев Ҳ. Бобур армони. –Тошкент: Шарқ нашриёти-матбаа акциядорлик
компанияси бош таҳририяти, 2005. – Б.371.

Пардаева И. Идея, художественность, содержание и порядок. B данной статье, на
основе анализа произведений Алишера Навои "Tарихи мулуки Аджам" и "Tарихи анбие и
хукамо", определяется, что “назмийют” не является состоянием искусства, проза и
“назм” взаимодействуют, как в идейном, так и в художественном планах на основе
гармоничных отношений.
Pardayeva I. Idea, artistry, content and order. In this article basing on the analysis of
writings of Alisher Navoi "Tarihi muluki Ajam" and "Tarihi anbiyo and hukamo", it is determined
that nazmiyyut is not a state of art, prose and nazm are in interaction, both in ideological and
artistic terms in a harmonious relationship.

77