Page 80 - 1-сон 2020 йил

Хорижий филология №1, 2020 йил

Бундай ўқув материаллари талабаларга давомида 15 - 25 соат мутахассислик
тил, матн билан ишлашга иштиёқини фанлари чет тилида олиб борилади).
кучайтиради ва уларга ўз билимларини Ушбу услуб ҳозирги кунда жуда
мустақил тарзда баҳолашни ўргатади. кўп тилшунос олимлар томонидан
Бундан ташқари сифатли CLIL ўрганилмоқда ва ўқитувчилар томонидан
материаллари юқори даражада дарсларда қўлланилмоқда. Олиб борилган
интеграллашган бўлиб, улар хорижий тадқиқотлар шуни кўрсатадики, ушбу
тилнинг асосий мазмун-моҳиятини очиб услуб ўзининг кучли ва кучсиз
кўрсатишга ёрдам беради. Ушбу томонларига эга.
услубнинг пайдо бўлиши ва тарқалишига Кучли томонлари:
тўхталиб ўтадиган бўлсак, у 1990 йилда  Тил муҳитини ўрганишга имконият
Европа ҳамжамияти томонидан “Lingua” яратади;
лойиҳаси асосида амалга татбиқ этилган.  Тилни ўрганишга қаратилган
Мана шу лойиҳа чет тилини ўқитиш амалий йўналиш ривожланади;
соҳасидаги тадқиқотларга замин яратиб  Когнитив кўникмалар ривожланади;
берган. 1995 йилда ушбу ҳамжамият  Ҳам она тилида, ҳам чет тилида
“Таълим бериш ва таълим олиш. Таълим оғзаки нутқ кўникмалари
олувчи жамиятга интилиш” номли ривожлантирилади;
таълимга оид ҳужжатни имзолаган.  Маданиятга оид билимларга эга
Ҳужжат чет тилини ўқитишда бўлишга имконият яратилади;
интеграллашган ёндашувни қўллаб-  Аниқ матнлар асосида тилга бўлган
қувватлайди ва талабаларга иккита тилни қизиқиш оширилади;
тенг равишда ўқитишни илгари суради.  Талабалар ўртасида рақобат
CLIL (Content and language integrated ривожланади;
learning) атамаси 1994 йилда Дэвид Марш  Бағрикенглик ривожланади.
томонидан таклиф қилинган ва бу услуб Кучсиз томонлари:
таълим соҳасида фанларнинг асосий
қисмини чет тилида олиб бориш  Бошқа тилдаги ваколатлар паст
таклифини киритган. Бу нафқат фанни даражада ривожланади;
ўзлаштириш, балки фанни чет тилида  Керакли мутахассисларнинг
ўзлаштиришга замин яратиб беришини етишмаслиги;
исботлашга ҳаракат қилган [Marsh, 2014].  Керакли ўқув мажмуаларининг чет
Фанни интеграллашган тарзда тилида мавжуд эмаслиги;
ўргатиш асосий 4та “С” компонентлари  Методик курсларнинг ва
мавжуд: content (матн), communication ўқитувчилар учун малака ошириш
(мулоқот), cognition (тафаккур), culture курсларининг мавжуд эмаслиги;
(маданият).  Мутахассислик фанлари ва чет тили
Тилни талабаларга етказиш бўйича ўқитувчилари ўртасида боғлиқликнинг
бу услубнинг учта ҳар хил усуллари паст даражада ривожланиши.
мавжуд: Ҳозирги пайтдаги яна бир
“Қаттиқ” (Hard CLIL) - бу усул чет муаммолардан бири шу услуб асосида дарс
тилини ўргатишга қаттиқ ёндашади берадиган ўқитувчиларнинг
(ўрганилаётган умумий фанларнинг 50%и етишмаслигидир. Асосан CEFR дастури
чет тилида ўқитилади); асосида B2-C1 даражага эга бўлган
“Юмшоқ” (Soft CLIL) - бу усул она ўқитувчиларнинг жалб қилиниши назарда
тили фанининг яхши ўзлаштирилиши учун тутилади. Яна шундай бир ҳолатга
қўлланилади (ҳафтада бир марта диққатни жалб қилиш лозимки,
мутахассислик фанлари 45 дақиқа мутахассислик фанларидан дарс олиб
давомида чет тилида ўқитилади). борадиган ўқитувчилар чет тили
“Оралиқ” CLIL усули модуль ўқитувчилари билан ҳамкорликда иш олиб
асосида таълим бериш (бир семестр

79