Page 116 - 1-сон 2020 йил

Хорижий филология №1, 2020 йил

Илмий дискурсда муаллиф муаллифини излаб топишга ҳаракат
тингловчи–ўқувчини тафаккур юритишга қилади” (Библер 1991: 296).
ундайди, унинг идрокини измга солиш, ўз Биз илмий дискурсда билиш
фикрига ишонтириш ва узатилаётган мақсадидаги диалог содир бўлиши
ахборотни унинг билим заҳирасига ҳақидаги фикрга қўшиламиз. Мазкур
жойлаштириш мўлжалини кўзламайди. турдаги диалог расмий, норасмий
Шунингдек, адресатнинг бўлажак амалий кўринишда бўлиши билан бир қаторда,
фаолиятига таъсир ўтказиш режаси ҳам илмий баҳс мундарижасига ҳам эгадир
мавжуд бўлади. Илмий мулоқотнинг (Славгородская 1986:90-100).
кўпинча билвосита, яъни ёзма матн орқали Норасмий билиш диалоги соф ҳолда
кечиши муаллифнинг ролини оширади, кам учрайди. У кўпроқ ягона муаммо
фаолликнинг ўсиши эса, сўзсиз, лисоний устида ишлаётган мутахассисларнинг
воситалар танловига таъсир ўтказади. ўзаро мулоқотида содир бўлади. Расмий
Муаллиф ифода воситаларини диалогнинг олдингисидан фарқи шундаки,
эҳтиёткорона ва диққат билан танлайди. унда дастлабки мулоҳаза фаразлардан
Илмий матн адресати ролини ўтаётган иборат эмас, аксинча, тадқиқотнинг тайёр
олим ҳам муаллиф мўлжали амалга натижа–хулосалари муҳокамага қўйилади.
ошишига ҳамкор, чунки ўзи қизиқадиган Илмий диалогнинг алоҳида тури
мавзу борасидаги янгиликларни сифатида қараладиган илмий баҳс
ўзлаштиришга интиқ ва муаллиф билан қатнашчилари умумий бир матн
мулоқотга киришишга ҳамда унинг яратишдан кўра олдиндан яратилган
фикрини билишга тайёр. Адресантнинг матндаги хулосаларни “текширув”
кўрсатилган хусусиятларга эга бўлиши муҳокамасидан ўтказишга интиладилар.
илмий матннинг фарқли жиҳатларидан Ушбу шаклдаги илмий диалог якунида
биридир. баҳс иштирокчилари нуқтаи назари,
Унутмайликки, муаллиф ва адресат фикрларидаги номуқобиллик, фарқ
мулоқоти бевосита кечадиган жараён аниқланади. Е.В. Михайлова
бўлмасдан, балки илмий мақола, ишонтиришича, “... муаммовий илмий
монография ва бошқа кўринишдаги баҳсда кўпинча томонларнинг ҳеч бири
воситалар орқали амалга ошади. Ушбу ўзини енгилган деб ҳисобламайди,
турдаги мулоқотни амалга ошириш учун аксинча, ғалаба “учинчи томон”, яъни
аниқ коммуникатив мўлжални олиш умумий илмий жамоа улушига айланади.
муҳимдир. В.С.Библер ёзганидек, Ушбу баҳснинг бетараф кузатувчиси
“муаллиф хаёлан бўлғуси ўқувчини диалог контексти ва унинг таркибий
тассавур қилади, ўқувчи, ўз навбатида, қисмлари мазмунидан фойдаланган ҳолда
бошқа хонага ўтиб кетган асар ахборотни тўлиқ эгаллаши мумкин”
(Чернявская 2005: 71).

Адабиётлар

1. Андреев А.Н. Художественный образ и гносеологическая специфика искусства. –
М.: Наука, 1981. – 191 с.
2. Арутюнова Н.Д. Фактор адресата // Известия АН СССР. Серия: Литература и язык. –
М.: Наука, 1981. Т.40. № 4. – С.256-367.
3. Ашурова Д.У. Производное слово в свете коммуникативный теории языка. – Т.: Фан,
1991. – 98 с.
4. Библер В.С. От наукоучения к логике культуры. Два философских введения в XXI
век. – М.: Наука, 1991. – 413 с.
5. Библер В.С. Творческое мышление как предмет логики // Научное творчество. – М.:
Политиздат, 1969. – С. 167-220.

115