Page 44 - 1-сон 2020 йил

Хорижий филология №1, 2020 йил

Эркаклар

0 Бевосита нутқий актлар

23%
Тингловчи образига таҳдидни
0%
юзага келтирувчи билвосита
нутқий актлар
77%
Ҳурмат тамойилига
асосланган билвосита нутқий
актлар

3 -расм. Асимметрик (сўзловчи < тингловчи) турдаги ижтимоий муносабатларда
ҳурмат тамойилига асосланган билвосита нутқий актларни мулоқот матнида
воқеланишига гендер омилларнинг таъсири

Сўзловчи тингловчига нисбатан муносабатлардан кўра кўпроқ асимметрик
пастроқ ижтимоий мавқега эга бўлган ижтимоий муносабатларда намоён бўлади.
асимметрик турдаги вертикал ижтимоий Ҳурмат стратегиясининг танланишида
муносабатларга мансуб она ва унинг эркакларга нисбатан аёллар устунлик
фарзанди ўртасида кечадиган мулоқот қилган ҳолатларни нутқ субъектларининг
вазиятида испан эркак ва аёлларининг табиати, хулқ-атвори билан ҳам боғлаш
нутқий ҳаракатлари таҳлили натижалари мумкин. И.А. Стернин аёл ва эркакларнинг
кўрсатишича, ушбу мулоқот муҳитида ҳам мулоқот жараёнидаги нутқий
билвосита нутқий актларнинг танланишига ҳаракатларини қиёслаган ҳолда ушбу
мойиллик ҳар иккала гуруҳда ҳам хулосаларни баён этган:“табиатан аёллар
устунлик қилади. Тингловчининг образига нозикроқ, хушмуомалароқ, суҳбатдошидан
таҳдидни юзага келтирувчи киноя кечирим сўрашга мойилроқ бўлиб, ўз
тусидаги билвосита нутқий актларнинг хоҳишини ошкора баён этмасликка
танланиши жуда ҳам паст кўрсаткичларни ҳаракат қилишади. Кўп ҳолларда
намоён этиб, аёлларда бор-йўғи 2% ни аёлларнинг мулоқот мақсади илиқ
ташкил қилган бўлса, эркаклар ушбу муносабатларни ўрнатиш ва сақлашга
шакллардан умуман фойдаланмасликни йўналтирилганлиги туфайли, улар энг
афзал кўришган. Мулоқот интенцияси муқобил равишда ўз нутқини
ошкора ифодаланган бевосита нутқий шакллантиришга уринишади. Эркаклар эса
актлар (Baja el volumen de la radio; мулоқот жараёнида нисбатан қатъийроқ ва
Devuélveme el dinero que te presté) ўз нутқий ҳаракатлари устида бош қотириб
анъанавий тарзда испан эркаклари ўтиришмайди” (Стернин 2000:10-28).
томонидан кўпроқ танланган (23%), Тажриба-синов натижалари бўйича
аёлларда бу кўрсаткич 14% ни ташкил олинган хулосалар ҳам ушбу фикрни
этган. Респондентларнинг ушбу тасдиқлайди ва испан жамиятида ҳам
натижаларни намоён этишига, албатта, қанчалик аёллар ва эркаклар бир хил ҳуқуқ
испан жамиятида оила аъзолари ва эркинликларга эгалигига аҳамият
ўртасидаги ўзаро ҳурмат ва эҳтиром ҳам беришмасин, барибир аёлларнинг нутқий
таъсир этмай қўймаган. стратегик ҳаракатлари уларнинг нозик,
Демак, турли жинсдаги нутқ эътиборли ва нафислигини яшира
субъектларининг ижтимоий-прагматик олмайди. Испан оламининг лисоний
ҳаракатлари орасидаги аҳамиятли фарқлар манзарасида “эркаклик” ва “аёллик”
симметрик турдаги ижтимоий концептларининг фалсафий, психологик ва

43