Page 31 - 1-сон 2020 йил
P. 31
Хорижий филология №1, 2020 йил
чизмаси ҳақида сўз юритилган [Чернов Синхронистлар ораторлар (маърузачилар)
1978:9-10]. Биринчи чизма – бу БМТда овозини қулоқчинлар орқали эшитишади.
амалга ошириладиган тўғридан-тўғри Улар бир пайтнинг ўзида ҳам сўзловчи
таржима қилиш усули. Унинг моҳияти нутқини тушунишлари, ҳам ўз
шундаки, унда кабиналар сони йиғилишда таржималарини тинглай олишлари лозим.
ёки сессияда ишлайдиган тиллар сонига Шунинг учун кўпчилик таржимонлар ўз
тенг бўлади. Масалан, БМТ идоралари нутқларини ҳам эшитишлари мақсадида
йиғилиши бешта тилда амалга оширилса, қуллоқчиннинг биттасини тақишни афзал
унда рус, инглиз, француз, испан ва хитой кўришади. Иш жараёнида ҳамкасби билан
тиллари кабиналари мавжуд бўлади. Ҳар маслаҳатлашиб олиши учун, таржимон ўз
бир кабинада иккитадан таржимон микрофонини ўзи ёқиши ёки ўчириши
тайинланади. Барча тилдаги таржималар мумкин. Бироқ, кабинадаги микрофон
бир пайтнинг ўзида амалга оширилади. баланд овозда бўлмаслиги лозим, акс
Иккинчи чизма – бу етакчи тил ҳолда сўзловчи нутқи яхши
орқали таржима қилиш. У шундай эшитилмаслиги мумкин.
тартибда амалга оширилади: таржиманинг Шундай юқори босимли фаолият
асосий тили белгиланади, сўнг ушбу тил жараёнида ишнинг сифатли ва самарали
орқали бошқа тилларга таржима қилинади. амалга оширилишида қулай шарт-
Масалан, агар етакчи тил рус тили этиб шароитлар ҳам талаб этилади. Кабинадаги
белгиланса, бошқа кабиналарда сўзловчи об-ҳаво ҳам нормал ҳароратда бўлиши
тили эмас, балки ушбу етакчи тил орқали лозим, чунки иссиқ ёки совуқ ҳарорат
таржималар амалга оширилади. Шундай таржимоннинг диққатини бузишга қодир.
қилиб, бундай вазиятда ҳар бир таржимон Аммо энг муҳими - йиғилишда зарур
етакчи этиб тайинланиши мумкин. бўлган барча ёзма материаллар
Синхрон таржиманинг ушбу икки чизмаси мавжудлигидир. Бунга, биринчи навбатда,
“бир босқичли” ва “икки босқичли” деб кун тартиби, исм-шарифлари ва
номланади. лавозимлари кўрсатилган маърузачилар
Икки босқичли чизманинг устунлиги рўйхати, муҳокама қилинаётган соҳа
шундаки, унда кўпроқ тиллардан мутахассислари томонидан ишлатиладиган
фойдаланиш имконияти бўлади, бир аниқ қисқартмалар рўйхати ва барча ишчи
босқичли чизмада эса кам (тўрттагача), тилларда чоп этилган ва таржимонларга
бироқ, бир босқичли чизма энг юқори махсус атамаларни олдиндан билиши учун
сифатли таржимани амалга оширилишини берилган бошқа ҳужжатлар киради.
таъминлаши билан афзалроқдир. Айниқса, Таржимоннинг иш пайтида йўл
стилистик жиҳатдан, чунки, икки босқичли қўйган хатоларини тузатиш стенографлар
чизма орқали таржима - манба тилидан (инглиз тилида “verbatim reporters”) орқали
эмас, балки етакчи этиб белгиланган тил амалга оширилади, улар йирик халқаро
воситасида амалга оширилади, бу эса, ташкилотларда энг муҳим учрашувларни
аслият матнини икки маротаба қайта қайд қиладилар. Агар таржимон хато
ишлатилишини англатади, ваҳоланки, унда қилганлигини билса, у нутқидан кейин
услуб азият чекади. стенографга ёзилган нутқнинг аниқ
Синхрон таржима жараёнининг қаерида ва қандай тузатишлар киритилиши
техник тарафига келсак, у жуда оддий. кераклигини кўрсатиб беради.
Синхрон таржима тизими бир нечта Синхрон таржимон диққатининг
таркибий қисмлардан иборат: таржимон бўлиниши борасида олимларнинг
столлари, синхронистлар учун фикрлари тафовутли эканлигига гувоҳ
қулоқчинлар, микрофонлар, сигнал бўлдик. З.А. Кочкинанинг фикрича,
тарқатувчилар, шахсий эшитиш “бировнинг фикрини идрок этиш ва ўз
мосламалари, тингловчилар фикрини шакллантириш бир пайтнинг
(реципиентлар) учун индивидуал ўзида амалга ошмайди. Нутқий
қулоқчинлар, таржима кабиналари. фаолиятнинг ушбу икки тури кетма-кет
30
