Page 76 - 3-2017
P. 76
Хорижий филология.№3, 2017 йил
сифатида характерлайди. Иккинчи • roll, swivel (She tried the door, her eyes
таърифда эса кўз олмаси (соққаси)га қош, rolling in panic); dance (Her eyes danced
қовоқ, киприк каби ѐрдамчи with amusement);
компонентларни ҳам қўшаяпти, • roam, rove (He let his eyes roam round the
учинчисида эса кўзнинг рангдор пардасига scene.);
урғу берилаяпти. • drift, slide, slip, stray, wander (His eyes
Кўпинча сўзловчининг диққат drifted over to Helen‟s chair). [3: 285 -286].
марказида кўзнинг ташқи кўриниши Ушбу бирикмалар метафорик, яъни
туради: кўчма маънода қўлланилган феълларни ўз
• кўз ранги(black-eyed, blue-eyed, brown- ичига олган. Ҳамиша ўйнаб турадиган,
eyed, grey-eyed, hazel-eyed, amber eyes, лекин ўзи қидираѐтган нарсага тушиши
green eyes; eyes as black as coals, eyes of a билан ундан кўз узмайдиган ҳолат
faded china blue): “And her eyes . . . Richard англашилаяпти. (to fall on sb/sth, to settle
realized that he could not tell what color her on sb/sth, to fasten on sb/sth, to fix on sb/sth,
eyes were. They were not blue, or green, or to focus on sb/sth).
brown, or gray; they reminded him of fire Бундай ҳолларда кўз кўриш органи
opals: there were burning greens and blues, сифатидагина эмас, балки инсонга ташқи
and even reds and yellows that vanished and оламни тўлақонли тарзда билиб олиши,
glinted as she moved” [10]. туйишида ўзига хос инструмент (восита)
• товланиши (bright-eyed; brilliant eyes, вазифасини бажараяпти.
shining eyes, sparkling eyes); Кўзнинг қуйидаги хусусиятларини ҳам
• шакли, ҳажми(almond-eyed, beady-eyed, таъкидлаш лозимдек кўринади:
big-eyed; large eyes, little eyes, narrow eyes, инсоннинг жисмоний ҳолатини
oblong eyes); ифодалайди - blear-eyed, boss-eyed,
• тузилиши(heavy-lidded, hollow, hooded, cross-eyed, tired eyes, tear-reddened
sunken, protuberant), жойлашуви (close-set, eyes, watery eyes;
wide-apart, wide-set, deep/deep-set). • кишининг эмоционал ҳолати ва у бошдан
Қолган ҳолларда ушбу аъзо кечираѐтган ҳис-ҳаяжонни ифодалайди -
бажарадиган вазифа - кўришга эътибор cold-eyed, evil-eyed, fire-eyed; expressive
қилинади: hawk-eyed; keen eyes, near- eyes, fierce eyes, frightened eyes, happy eyes,
sighted eyes, weak eyes. hopeful eyes, laughing eyes, loving eyes;
Бундан ташқари кўз маълум касб • инсон характерини белгиловчи маркер
эгаларининг узоқ муддат натижасида сифатида юзага чиқади - cunning eyes,
чиниққан, тажрибали кўзини ҳам curious eyes, honest eyes, greedy eyes, kind
англатиши мумкин. Масалан:“Sergeant eyes, sly eyes;
Major Breckenridge walked down the double • инсон ақлий қобилиятини кўрсатувчи
line of Marines, and his long practiced eyes индикатор вазифасини ҳам бажаради -
didn‟t miss a thing” [13]; “To Arthur‟s eyes intelligent eyes, keen eyes, sharp eyes, shrewd
he suddenly looked very alien‖ [9]. eyes, mad eyes, stupid eyes;
Зийрак, ҳаракатчан кўзлар ҳам киши • эстетик нуқтаи назардан кишини баҳолаб
диққатини ўзига тортади: бериш хусусиятига ҳам эга - beautiful eyes,
• dilate, fly open, grow wide, open, round, fine eyes, unattractive eyes;
widen (Her eyes dilated with horror at what • инсонга маънавий ва жисмоний зарар
she had done. Her eyes flew open in surprise. етказиш воситаси сифатида ҳам
His eyes rounded in mock amazement); қўлланилиши мумкин - to give sb the evil
• dart, flick, flicker, flit, glance, go, leap, eye (кўзланибди, кўз тегипти каби);
move, run, shift ( His eyes darted from face to • бошқа кишига овозсиз, кўз ишораси
face); орқали яширинча маълумот етказиб бериш
воситаси сифатида ҳам қўлланилади: ―A
hand-lettered sign hung from a piece of
75
