Page 50 - 3-son 2018 yil

Хорижий филология №3, 2018 йил

ўхшайди. Бундаги асосий мақсад махсус қилинганлигини кўрсатиб, дейктик
белги орқали китобхон диққатини матн вазифани бажаради. Ҳаволалар
охирида илова қилинаѐтган адабиѐтлар белгиларининг дейктик сифатида
рўйхатига жалб қилишдир. қўлланилишида муаллиф ўқувчининг
The dynamics of the strongly nonlinear тажрибасига суянади, зеро, бундай илмий
oscillator with quasiperiodic forcing was матндаги белгиларнинг мазмуни ҳар
studied for example, in Refs.[14,15]. қандай мутахассисга маълум бўлади.
The systems with an original saddle point Бундай кўрсатиш, кўриб чиқилаѐтган
are amenable to a theoretical treatment by матндан ташқари ҳодисалар билан
using a global perturbation technique боғланади.
developed by Melnikov [11],… Ҳаволага киритиладиган адабиѐтларни
Also, a strong correlation between the танлашда ва ҳаволалар тартибини
background intensity and the quantity of OH аниқлаш, уларни рақамлар билан
11
groups was observed by Klossen et.al. белгилашда муаллиф ўз шахсий билими ва
Юқорида келтирилган мисоллардаги тушунчалари доирасидан келиб чиқади
11
[14,15], [11], Klossen et.al. каби ѐки, бошқача айтганда, у дейктик марказ
ҳаволаларнинг берилиши тадқиқотчи ролини бажаради.
диққатини адабиѐтлар иловасига қарашини Кўрсатиш ҳолатининг ушбу усулининг
ифодаламоқда. Бу борада ҳаволалар дейктиклик мазмундорлиги унда ҳамма
рақамларининг кўрсатиш ѐки ишора дейктик муносабатларга хос
вазифасини илмий матндаги бошқа хусусиятларнинг мавжуд эканлигида
кўрсатиш воситалари хусусияти билан кўринади:
қиѐсласак бўлади. Масалан: in.fig.1., in.eq. кўрсатиш воситалари маънолари-
(3) ва ҳоказо. Бу бирикмалар матн ичида нинг контекст билан боғлиқлиги, яъни
кўрсатма вазифасини бажариб, уларнинг маъноси айнан келтирилган матн
китобхоннинг диққат-эътиборини моҳиятига мувофиқ шаклланади, зеро
олдинга, матннинг навбатдаги бўлимига фақат шу мақолада ҳаволаларнинг
(катафорага) ѐки орқага (анафорага) берилган рақами билдирилаѐтган
йўналтиради. Бу вазиятда ушбу мулоҳазага боғлиқ бўлади;
бирикмалар тегишли новербал маълумотни маънонинг матн таркибида
ифода қилади. Аммо бу билан илмий фаоллашуви ва маънонинг бир мақоладан
матндаги ҳаволалар рақамларининг бошқасида ўзгариб туриш ҳолатида
вазифаси тугамайди. Рўйхат ѐки эслатмада ҳаволаларнинг тартиб рақами, ҳаттоки
келтирилган тадқиқот ишининг муаллифнинг номи ҳам ўзгариб туради.
устуворлигини қайд қилиш ҳам Баъзи бир мақолаларда бу ҳаволаларнинг
қўлланилган усулнинг вазифасига киради. рақами бошқа илмий ишга боғлиқ бўлиши
Юқорида келтирилган бирикмалар билан ҳам мумкин;
бир қаторда ҳаволалар рақамларини сатр нутқ субъектига боғлиқлиги,
устига қўйиш усули ҳам мавжуд: яъни ҳаволаларнинг танлаш у ѐки бу
In previous investigations 17,18 we found тартибда бериш бутунлай матн
that the background in Raman spectra of two муаллифига боғлиқ бўлади.
different structural modifications of antimory Шундай қилиб, рақамлар воситасида
pentaoxide. берилаѐтган ҳаволаларни, миқдорий-баҳо
Previously, similar studies were дейксис турлари билан бир қаторда,
performed for o- nitrophenol [2] and some мулоқот шахс-субъектини имплицит
ortho-Mannich bases molecules [4-6] . кўрсатиш воситалари қаторига киритиш
Бу мисолларда ҳаволалар мақсадга мувофиқдир. Миқдорий-баҳо
белгиларининг сатр устида жойлашиши, дейксисининг ифода воситаси (интенсив ва
уларни қавс ичига олиниши каби таянч сўз бирикмаси ҳамда миқдор эргаш
воситалар мазкур мавзуга оид тадқиқот гапли қўшма гаплар) ҳар доим энг камида
ишларининг аввал ҳам тадқиқ битта гапнинг прагматик мазмунига таъсир

49