Page 115 - 3_2019

Хорижий филология №3, 2019 йил

мавжуд бўлиб, бу инстинкт бошқа ва бошқа манбаларни излай бошлашди.
жонзотлардан фарқли равишда ўз наслини Манбалар тез топилди: Таврот ва Инжилда
фақат турли жисмоний таҳдидлардангина келтирилган ривоятларга асосланган
эмас, балки турли руҳий таҳдидлардан ҳам исмлар урфга кирди: Самюил (Samuel),
асрашга қаратилган бўлади. Бу эса исм Абрахам, Сара, Бенямин (Benjamin),
қўйиш анъанасида ҳам ўз аксини топган. Дебора (Doborah). Баъзан "дилбар" исмлар
Бу эса тилдаги исмларнинг аксариятида изловчи саводи етарли бўлмаган ота-
дунѐга келган гўдакни турли хавфлардан оналар янглиш номлар танлай
ҳимоя қилиш ғояси, нияти бошладилар: жуда кўплаб қизларга Далила
мужассамлашишига олиб келади. Шу (Dililah) исмини қўя бошладилар, зеро бир
сабабли бундай исмларнинг юзага минг юз кумуш танга ҳисобига Самсонга
келишида қадимий тотемистик, анимистик хиѐнат қилган Далила нафақат диний
тасаввурлар, кўҳна диний ақидалар, нуқтаи назардан, балки ахлоқий томондан
сиғинишларнинг бошқа хил кўринишлари, ҳам ижобий персонаж ҳисобланмаган.
удумлар, кейинчалик эса дин таълимоти Муқаддас китоблар манбалари
билан алоқадор бўлган диний, фалсафий етарли эмасдек туюла бошлади, номларни
қарашлар, эътиқод ва ишончлар асосий ўзлари тўқий бошладилар: Черити (Cheriti–
роль ўйнайди. Бундай исмларнинг юзага маъноси хайрия), Частити (Chastity –
келиши, маъноси ўша номни танлаган ѐки маъноси мусаффо, зилол), Верити (Veriti–
ижод қилган кишилар доираси учунгина маъноси ҳақиқат, адолат), Мерси (Mersi–
маълум бўлади. Одатда бундай номлар маъноси шафқат). Хусусан, бой тасаввурга
ота-оналарнинг маълум индивидуал эга бўлган калвинизм издошлари –
хоҳиш-истакларини ифодалайди, пуританлар Англия черкови ҳали – ҳануз
фавқулодда яратилади. Бу каби исмлар католицизм таъсиридан чиқмаган ва
кейинчалик удум бўлиши, кенг тарқалиши ислоҳотларга муҳтож, деб ҳисоблардилар.
туфайли умуммиллий ѐки минтақавий Ҳар қандай радикаллар каби, пуританлар
маълум номлар қаторига ўтиши мумкин. ҳаддидан ошиқ чораларни қўллар ва бу
Лекин черков номи мавзуида машҳур исм қўйишда ҳам ўз аксини топарди:
тафовутлар жуда кўп учрайди: лотинча болаларни Эверластинг- Мерри
шакл Мария (Maria) кейинчалик инглиз (Everlasting-Merry– Мангу қолувчи
тилида Мери (Merу)га айланди ва шафқат), Сорри-фо-Син (Sorry-for-Sin –
кейинчалик ундан қисқартма шакллар Гуноҳлар учун тавба), Фейс-Май-Жой
Молли (Molly) ва унинг фонетик ўзгарган (Faith-My-Joy – Имон-Менинг-Шодлигим)
шакли Полли (Polly) пайдо бўлди. Жоанс номлари билан атай бошладилар. Булар
(Joannes), қадимий Ёханан (Yaxva – ҳали ҳолваси. Робинсон номли бир
меҳрибон, шавқатли, ѐқимли), ўрта аср пуритан, Самюелнинг амаликит қироли
Англиясига Жан, Иохан ва Жон каби Агагни ўз қиличи билан бурдалаб
шаклларни берди, кейинчалик қисқартма ташлаганлиги ҳақидаги библияда
шакллар Жанкин, Жакин ва ниҳоят Жек келтирилган ҳикоядан шу қадар
пайдо бўлди. Иоанна аѐллар исми бўлиб, таъсирланадики, ўз ўғлига Ҳью-Агаг-ин-
французча исм Жанне (Jeanne) орқали пиеcес-бефоре-з- Лорд (Hew-Agag-in-
туташиб, учта алоҳида номга айланди: pieces-before-the-Lord–Парвардигор
Жейн, Жин ва Жоан. қаршисида Агагни бўлакларга бўл) исмини
XVI асрда Англия Протестант беради.
давлатига айланди. Протестантликка янги Бу каби номларни яратишнинг
ўтганлар ҳар қандай усулда бўлмасин қўшимча намуналарини (фамилиялари
"лаънатланган католик ўтмиши"дан билан бирга) келтириб ўтишимиз мумкин:
алоқадорликни узишга ҳаракат қилдилар. Муқаддас Китобни - ўрган Мортон
Католиклардан имкон борича кўпроқ (Search-the-Scriptures Moreton);
фарқланиш учун болаларига авлиѐлар Парвардигор – ишиФармер (The-work-of-
исмини қўйишдан кескин бош тортишди God Farmer);

114