Page 77 - 4-2019

Хорижий филология №4, 2019 йил

ниҳоят унинг “Ғалаба қозонган муҳаббат” прологда адиб қофиялик “Қаҳрамонлик
(Love Triumphant, etc., 1693*) машҳур шеърлари”дан воз кечиш кераклигини
асари дунё юзини кўрди. эътироф этган:
Драйден ижоди ниҳоятда бойдир,
унинг таржималари, Елизавета даврида ва Камина ўз тажрибасидан кўриб,
бошқа анча аввал ижод қилган шуни тушунди,
драматурглар асарларини қайтадан ишлаб Бировни кўнглини олишдан, ўзини
нашр қилган, булар: Шекспирнинг “Бўрон” тушуниш қийин бўлди.
(1670), Натаниэль Ли билан Софоколнинг Буни ёлғонакам камтарликка ёйманг
“Эдип” , Марлонинг трагедияларидир. биродарлар,
Драйден драматургиясидаги Машаққат ила яратган бўлмағур
эътиборли мавзуларидан бири бу асарини у қоралар .
“қаҳрамонлик пьесаларидир”. Унинг У олдин ёзганлари жуда ёмон
“Қаҳрамонлик пьеса”ларидан “Ҳиндулар бўлмаса ҳам
қироличаси” (The Indian Queen, 1662*) Аммо унинг ақли ва диди бошқа,
пьесаси, кейинчалик ўзи “Ҳиндулар ўзгарди бу дам.
императори” (The Indian Emperour, etc. Кечиккан бўлса-да буни ҳақиқат деб
1665*), "Гранадани Испанияликлар тан оламиз,
томонидан босиб олиниши" (The Conquest Қофия деб номланиш севикли
4
of Granada by the Spaniards, 1670-1671), маъшуқадан зерикдик биз.
“Аврангзеб” (Аureng-Zebe, 1675 ) ва
бошқалардир. Драйденнинг ҳаёти ва ижодида
1688 йилги инқилоб Драйден тамомила бурилиш ясаган воқеалар, адиб
ҳаётида инқирозли даврни бошлади, у асарларида инсон ҳаёти нечоғлик қисқа,
барча мақомлари ва ҳатто нафақасидан машаққатлардан, доимий ҳаловатсиз
айрилди, бироқ бу адиб обрў-эътиборига турмуш тарзидан иборат этганлиги акс
зиғирча зарар етказмади. Ҳаётининг эттирилган. Масалан, “Аврангзеб”
сўнгги йилларида адиб сиёсатдан йироқда, фожиасида қўйидаги донишмандлик билан
қаҳвахоналарда ижод қилиб умрини ёндашган мисраларга дуч келамиз:
ўтказди. У ниҳоятда кўп ишлади. 1697 йил
Драйденни “Ҳикоялар, қадимий ва Ёшлигимиз ўтаркан кўз очиб
замонавий”(Fables, Ancient and Modern) юмгунча.
номли асари дунё юзини кўради, бу асарда Исроф этамиз умримиз ё жангда, ё
адиб кўплаб Гомер, Вергиль, Овидия шуҳрат ортидан югургунча.
асарларидан таржималар, шеърий Ҳар лаҳзаси жонга тенг умрим,
тўпламлар, илмий ва фалсафий бўлди сўлиган ғунча,
мушоҳадаларнинг якунини жамловчи Умр қисқа, шодликни бер додини .
хикоялар тўпламларидан иборат эди. Қадрига етмоқ даркор экан давру-
Драйден 1700 йилнинг баҳорида вафот давронни.
этди. Гар куч-қувватим берилганида яна
Драйден ҳаётига назар ташлар бир бор,
эканмиз адиб ижодига сиёсий ўзгаришлар, Сўнишига йўл қўймасдим беҳуда
5
ўша давр воқеалари катта таъсир зинҳор.
кўрсатганининг шоҳиди бўламиз.
Драйденнинг ёзиш услуби хилма-хил ёки бу мисралар:
бўлиб, адиб драмада оқ шеърдан воз кечиб,
“қаҳрамонлик шеърлар” (heroic verse) Ўйлаб қарасам ҳаёт бир сафсата
услубида риторик, қофиялик, ниҳоятда бой экан,
луғатга эга бўлган, сюжетларнинг
уйғунлигини кўриш мумкин. Бироқ унинг
сўнгги “Аврангзеб” фожиасига ёзилган 4 Муаллиф таржимаси
5 Муаллиф таржимаси

76