Page 125 - 1-сон 2020 йил

Хорижий филология №1, 2020 йил

ТАЛАБАЛАРНИ ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА ХИТОЙ ТИЛИГА ЎҚИТИШ
САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ МЕТОДЛАРИ

Джураев Дилшод Мамадиярович,
Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардияси Ҳарбий-техника институти
Педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD)

Калит сўзлар: хитой тил, усул, метод, маданият, самарадорлик.

Хитой тилини ўрганиш жиҳатлари нутқий, ҳам махсус, муайян касб фаолияти
ўқитувчи фойдаланган усул ва – тадқиқотчилик ёки амалий фаолиятни
методларнинг ўзига хослигини бажаришга йўналтирилган) лисоний
белгилайди. Ҳар қандай предметга ўқитиш кўникма ва малакаларни шакллантиришни
методикасини ишлаб чиқиш унинг, яъни назарда тутади. Шу қадар кўп қиррали ва
таълим жараёнининг асосий таркибий катта ҳажмли мақсадга эришишнинг
қисмларини белгилашни назарда тутади. тегишли усуллари ишлаб чиқилган.
Таълим мақсади, унинг мазмуни, усул ва Усуллар эса, ўз навбатида, таълимнинг
услублари, шунингдек, ўқитиш воситалари тегишли мазмуни негизида белгиланади ва
шулар жумласидан. Санаб ўтилган барча ишлаб чиқиладики, уларнинг моддий
таркибий қисмлар ўзаро чамбарчас кўриниши ўқув материалларидан иборат
боғлиқлигига қарамай, уларнинг бўлади.
мазмунини аниқлашни айнан шундай Бундай таълимни ташкил этишда
кетма-кетликда амалга ошириш зарур. хитой тилига ўқитиш мақсадларини ва
Буларнинг барчаси ўқитишнинг асосий уларга мос таълим босқичларини ҳам
мақсадини аниқлашдан бошланади. Хитой белгилаб олиш муҳим. Ўқитишнинг
тили (ва бошқа ҳар қандай тил)га нисбатан давомийлигидан қатъи назар, уни
бундай мақсадлардан учтасини ажратиш бошланғич, ўрта ва якуний босқичларга
мумкин. бўлиш энг мақбули ҳисобланади [2; 92-с.].
1. Тилни профессионал фаолият Бошланғич босқич – ташкил
объекти сифатида ўқитиш (шартли этилиши жиҳатидан энг масъулиятли ва
равишда академик ёки филологик деб мураккаб жараён бўлиб, унинг давомида
номлаш мумкин). ўқитилаётган шахсларда тилнинг асосий
2. Чет тилни бошқа (нолингвистик) жиҳатлари – фонетика, лексика,
вазифаларни ҳал қилиш воситаси сифатида грамматика бўйича базавий кўникма ва
ўқитиш (шартли равишда амалий деб малакалар, шунингдек, муайян даражадаги
номлаш мумкин). нутқий қобилиятлар шаклланади.
3. Чет тилни нопрофессионал Бошланғич босқичда муваффақиятли
коммуникация воситаси сифатида ўқитиш ўқитиш учун, кейинги босқичларда ҳам,
(амалий ёки маиший деб номлаш мумкин). жараённинг ҳар иккала томони (ўқитувчи
Бу рўйхатнинг юқорисида турган ва талабалар томонидан) улар олдида
ҳар бир мақсад пастда турган мақсадларни турган аниқ вазифаларнинг тушунилиши
ўз ичига олиши мумкин, лекин аксинча жуда муҳим. Бунда ўзаро англашувни
эмас. Таълимни ташкил этишда буни фақат талаба муайян вақт мобайнида
назарда тутиш зарур [1; 192-с.]. эгаллаши зарур бўлган билимларни,
Хитой тилига академик (филологик) лексик ва грамматик минимумлар,
даражада ўқитиш таълимнинг энг кўникма ва малакаларни пухта танлаб
сермазмун ва масъулиятли шакли олиш (уларнинг номенклатурасини
ҳисобланади. Бундай ўқитиш назарий аниқлаш) йўли билангина таъминлаш
билимларнинг анча катта ҳажмини мумкин. Буларнинг барчаси – таълим
эгаллаш ва улар негизида (ҳам умумий

124