Page 32 - 1-сон 2020 йил

Хорижий филология №1, 2020 йил

тарзда, яъни бирининг тугатилиши билан [Чернов1987:109]. Форум тематик
иккинчисига ўтказилиши мумкин [Чернов доиралар, тадбирлар доираси,
1978:21]. Бироқ, В.Г. Черновнинг фикрича, томошабинлар ва маърузачиларнинг
бундай фаолият мураккаблик даражасига таркиби ҳақида баъзи фикрларга эга
боғлиқ бўлиб, диққат бир пайтнинг ўзида бўлишга имкон беради.
бир нечта объектларга қаратилиши Хабарнинг тематик доираси у ёки бу
мумкин. У индивиднинг шахсий мавзуларни аниқлаш ва F, E, A ва S каби
қобилияти ҳамда мақсадига боғлиқ. омиллар доирасини тахмин қилиш
Синхрон таржима хусусида сўз имконини беради. “Шуни таъкидлаш
борганда эса, айтиш мумкинки, нормал керакки, Т омили хабарнинг ҳақиқий
шароитлар доирасида (яхши эшитиш учун мазмуни билан чамбарчас боғлиқ ва фақат
яратилган шароит, сўзловчи нутқининг хабарнинг ўзи давомида тўлиқ намоён
ўртача суръати ва она тилига осон идрок бўлади” [Чернов 1987: 109].
этилиши каби ҳолларда) таржимон Е фактор (воқеалар доираси) - бу
қийинчиликсиз ўз диққатини бўла олиши форумни ташкил этиш учун асос бўлган,
мумкин. Бироқ, акс ҳолатда шунингдек, унинг фаолияти билан боғлиқ
“таржимоннинг диққати кодлаш ва воқеалардир. Шундай қилиб, Е фактори
декодлашга қаратилган бўлиб, у нутқининг тўғрисидаги маълумот мавзулар ва
бошланиши ёки тугатилиши қисмларида форумларни аниқлаши мумкин. Айниқса,
хато ёки қийинчиликларга дуч келиши Е Тни белгилаши муҳимдир.
муқаррар” [Чернов 1978: 22]. Вақт фактори (t) – бу, соддароқ
Синхрон таржимон диққатини бўлиш айтганда, йиғилиш, симпозиум ёки
муаммосидан ташқари, бошқа турдаги конференцияни чақириш вақти.
муаммо ва саволларга ҳам дуч келади: ким Навбатдаги, синхрон таржиманинг
ва нима ҳақида гапирилади? қаерда? коммуникатив ҳолатига тўлиқ қарашли,
қандай тадбир муносабати билан? маърузалар ташвиқотига бағишланган
тингловчилар кимлар? Синхрон таржимон аудитория – бу 1) мақсади доирасида; 2)
учун муҳим саналган бу ва бу каби бир турдаги маълумотлар таъсири остида
саволларга синхрон таржиманинг (визуал-эшитиш); 3) бир хил фаолият тури
коммуникатив ҳолати жавоб бера олади. билан шуғулланувчи; 4) бевосита
Синхрон таржиманинг коммуникатив индивидуал тарзда визуал ва эшитиш
ҳолати – бу ситуацион контекст ёки алоқалари ҳамда; 5) бир вақтнинг ўзида
экстралингвистик муҳитнинг шундай бир жойда жамланган одамларнинг қисқа
омиллари танловики, унда мулоқот муддатли бирлашмасидир [Чернов 1987:
синхрон таржима орқали амалга 110].
оширилади. Г.В. Чернов унинг қуйидаги Аудитория таркибини била туриб F,
омилларини белгилаб беради [Чернов T, S, E ва Р омилларини олдиндан билиш
1987: 108]: мумкин. Айниқса, А ва Sнинг ўзаро таъсир
1. Форум (F) характери муҳим саналади, чунки
2. Тематик доира(T) тингловчиларнинг ҳар бир аъзоси
3. Воқеалар доираси (E) потенциал маърузачидир.
4. Вақт доираси (t) Маърузачи (S) билан танишиш
5. Аудитория (A) жараёнида, аввал унинг тақдимоти
6. Маърузачи(S) мавзулари доирасибаён этилади, сўнгра
7. Тадбир моҳияти(M) унинг мақсади ва моҳияти тахмин
8. Тадбир мақсади (P) қилиниши мумкин. Бу эса S омилининг Р
Форум деганда “халқаро ва М омиллари билан чамбарчас
ташкилотнинг навбатдаги ёки фавқулодда боғлиқлигини англатади [Чернов 1987:
сессияси ёки бир марталик халқаро 111].
йиғилиш ёки конференция (конгресс, Одатда, тадбир мақсадини тадбир
симпозиум ва бошқалар)” тушунилади жараёнининг ўзида англаш осонроқ, бироқ,

31