Page 25 - 1-2016

Хорижий филология. №1, 2016 йил

ГУЛ МАРОСИМЛАРИГА АЛОҚАДОР ЎЗБЕК ХАЛҚ ҚЎШИҚЛАРИНИНГ
ИНГЛИЗЧА ТАРЖИМАДА БЕРИЛИШИ

Касимова Раъно Рахматуллоевна,
БухДУ катта илмий ходим-изланувчиси

Калит сўзлар: бойчечак маросими, "Қизил гул сайли", "Сайли гули сурх", "Лола
сайли", "Сунбула сайли", "Гунафша сайли", ритуал, удум этнографйзмлар, қиѐсий таржима.

Халқимизнинг энг қадимий 56]. О.Сафаров ва М.Маҳмудовлар [5, 106]
маънавий анъаналарини ўзида мужассам ҳам Бухорода анъанавий ўтказиб келинган
этган маросимларнинг бир қисми "Сайли гули сурх" маросимининг ўзига
маълум бир гул турлари (бойчечак, хос хусусиятлари ҳақида айрим муҳим
қизил гул, яъни лола, лолақизғалдоқ, маълумотларни билдириб ўтишган. 2010
сунбула, бинафша кабилар)га йилда эса Д.Ураева ва Д.Ражабовлар
алоқадорлиги билан эътиборни тортади. томонидан тўплаб чоп эттирилган "Бухор
Улар халқимизнинг қадимий тотемистик элда гул сайли" китобида илк марта "Қизил
мифологик тасаввур-тушунчаларини гул сайли"да оммавий ижро қилиниб
ўзида намоѐн этиб, аждодларимизнинг келинган халқ қўшиқлари эълон қилинган
гуллар билан боғлиқ эътиқодий [1,127-134]. У ҳақда яна этнографлардан
қарашларини ўрганишда, улар ҳақида Маҳмуд Сатторнинг "Ўзбек удумлари"
ҳозирги ѐшларга маълумот беришда [4,28-32], У.Қорабоевнинг "Ўзбекистон
муҳим аҳамият касб этади. байрамлари" китобларида айрим зарур
Мамлакатимиз Президенти маълумотлар келтирилган.
И.А.Каримовнинг Наврўзи оламни Аждодларимизнинг табиат, унинг
умумхалқ байрами сифатида кенг кузда хазон бўлиб, баҳорда қайта
нишонлаш тўғрисидаги фармони қабул уйғониши, биринчи гулнинг униши билан
қилингандан бери унинг таркибига боғлиқ қадимий қарашлари асосида
кирувчи гул билан алоқадор ўтказиб келинган бу удум
удумларимизни ҳам тиклашга кенг республикамизнинг Бухоро, Фарғона,
эътибор берилмоқда. Айниқса, улар Наманган, Чуст туманларида турлича
билан боғлиқ вербал компонентларнинг кўриниш касб этади. Шунингдек, улар
бадиияти ва ижро хусусиятларини номланиши жиҳатидан ҳам бир-биридан
ўрганишга қизиқиш кучаймоқда. фарқ қилади. Ҳатто "Қизил гул сайли"
Вазирлар Маҳкамасининг 2010 маросими қўшиқларининг хорижликлар
йил 7 октябрдаги "2010-2020 йилларда томонидан инглиз тилига ўгирилиши унга
номоддий маданий объектларни муҳофаза бўлган эътиборнинг янада ортганлигидан
қилиш, асраш, тарғиб қилиш ва улардан далолат беради. Жумладан, америкалик
фойдаланиш Давлат дастурини тасдиқлаш олима Мерилин Питерсеннинг "A Treasury
тўғрисида"ги қарорига мувофиқ Наврўз of Uzbek Legends and Lore" китобидаги
таркибига кирувчи гул билан алоқадор "Forgotten Traditions" ("Унутилган
"Қизил гул сайли" удуми анъаналар") номли бобда шу маросим
мамлакатимизнинг турли жойларида кенг ҳақида фикр юритилиб, олима томонидан
кўламда нишонланиши таъминланди. мазкур удумнинг ўтказилиши инглиз
Таниқли ўзбек фольклоршуноси тилида изоҳлаб ўтилган ҳамда удумга
М.Жўраев "Қизил гул" сайли ҳақида, алоқадор халқ қўшиқлари инглизчага
унинг этнофольклористик таҳлили таржима қилинган.
хусусида бир қатор муҳим илмий-назарий Китобда "Қизил гул сайли"нинг
қарашларни илгари сурган [2,13-19; 3,48- ўзига хос томонлари, у орқали
24