Page 26 - 1-2016

Хорижий филология. №1, 2016 йил

халқимизнинг моддий ва маънавий ҳукм сурган афсонавий юрт номи -Баврига
маданияти, ақлу заковати, меҳнатсеварлик ., алоқадор [2, 13-19].
фазилати ѐрқин намоѐн бўлиши баѐн Ўзбекистон Республикаси
этилган. Бунда таржимоннинг: "The Маданият ва спорт ишлари вазирлиги
restoration of the traditions and holidays, қошидаги Республика халқ ижодиѐти ва
which were practiced and appreciated for маданий-маърифий ишлар илмий'-методик
many centuries, and which had a great марказининг экспертлари ва ташкилий
educational significance, will be a balm to ишчи гуруҳлари томонидан 2012 йил
the stifled and stricken hearts of the people апрель ойида Фарғона водийсига
who have suffered oppression for many years уюштирилган экспедиция натижасида
in this ancient land", яъни "Асрлар мазкур марказ ҳамда ЮНЕСКО ишлари
давомида нишонланиб, қадрланиб бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий
келинган ва ўзига хос таълимий комиссияси ҳамкорлигида тайѐрланган
аҳамиятга эга бўлган анъаналар ва "Intangible Cultural Heritage Elements of
миллий қадриятлар ситам кўрган Ferghana Valley" (Фарғона водийсининг
қадимий диѐр аҳлининг юрагига малҳам номоддий маданий мероси намуналари)
бўлди", -деб ѐзиши алоҳида таҳсинга китобида яна бир гул сайли удуми ҳақида
сазовор. маълумот берилган. Унда таъкидланишича,
Бойчечак маросими қиш ва баҳор Фарғона водийсининг Олтиариқ туманида
фаслларининг ўзаро алмашишини ўзида жойлашган "Дўсти худо" мозорида ҳар
ифодалаб, Наврўз келгунича ўтказилса, йили Арғувонгул сайли анъанавий тарзда
Қизил гул сайли Наврўз байрамидан кейин, ўтказилиб келинган. Маҳаллий халқ
март ойининг охирида, лола ва тилида у "Гули арғувон" деб аталган [8,58-
лолақизғалдоқ каби қизил тусли гуллар 59].
очилган пайтда ўтказилган. У бир Китобда бу маросим апрель ойининг
ҳафтадан бир ойгача давом этган. биринчи ярмида уч кунгача очилиб
Наврўзда унувчи бу гуллар табиатнинг турадиган бутасимон ўсимлик -
мўъжизаси сифатида алоҳида эъзозланган. арғувонгул очилган пайтда ўтказилиши ва
Уларни мадҳ этувчи, олқишловчи у Ўзбекистоннинг бошқа ҳудудларида
қўшиқлар ҳам яратилган. ўтказиладиган "Қизил гул", "Гули сурх",
Қизил гул сайлининг Наврўз билан "Лола сайли", "Сунбула сайли", "Гунафша
боғланиши бежиз эмас. Чунки унинг сайли" сингари анъанавий гул сайллари
қадимий асослари баҳорий тенгкунликни, тизимига мансуб қадимий тақвимий
эзгуликнинг ѐвуз кучлар устидан ғалаба маросим ҳисобланиши ҳақида маълумот
қилган кунини байрам қилиш анъанаси берилган.
билан бевосита боғлиқдир. Таниқли Фарғона водийсининг Чуст туманида
фольклоршунос М.Жўраевнинг фикрича, май ойида нишонланадиган Сунбул сайли
бу анъанавий халқ сайлининг келиб чиқиш ҳам ана шундай маросимлар сирасига
тарихи қадимги Хоразм маданиятининг киради. Унга, асосан, XX асрнинг 80-
шаклланишида муҳим роль ўйнаган йилларидан бошлаб алоҳида эътибор
"Авесто" мифологияси билан боғлиқ. Бу қаратилган.
алоқадорликни исботлайдиган муҳим "Intangible Cultural Heritage Elements
деталлардан бири мазкур сайл ўтказилган of Ferghana Valley" китоби ҳам ўзбек, ҳам
жойнинг номи, яъни Баворис бобо инглиз тилларида чоп этилган бўлиб, унда
некронимидир. Бу мозор номини ўзбекча маълумотларнинг, ўзбек
англатувчи некронимнинг келиб чиқиши маросимлари ва ритуаллари билан боғлиқ
эса" Авесто"даги мифологик этнографизмларнинг инглиз тилида
персонажлардан бири - Ажидаҳака ва у ѐритилиши хорижликларда бу
маросимлар ҳақида тасаввур ва қизиқиш
25