Page 32 - 1-2019

Хорижий филология №1, 2019 йил

непомерно длинным лицом и поступью Фикримизга аниқлик киритиш мақсадида
вырвавшейся на волю лошади, ўзбек тилидаги бадиий асарларда ушбу
прислонилась к шкафу, словно изнемогая ҳолатни ифодалаш учун қандай ибора
от усталости‖ [34]. ишлатилишини аниқлашга ҳаракат қилдик
Муҳаббат Исмоилова таржимаси: ва Эркин Аъзамнинг ―Пакананинг ошиқ
―Бу ерда матодан тикилган кўйлак кўнгли‖ асарида “паккага етган улоқчи
кийган, жингалак қилинган улама соч ва отдек чарчаган эди” деган иборани
узун юбкалари таъсирида башанг топишга муяссар бўлдик.
кийингандек кўринаѐтган беш-олтита аѐл Биз юқоридаги вариантга таклиф
ўзаро гаплашганча алланималар сифатида қуйидаги таржимани маъқул
қилишарди. Улардан бири, баланд бўйли, кўрамиз:
озғин, отюзли аѐл худди қаттиқ ―Бу ерда матодан тикилган кўйлак
чарчагандан нима қилишни кийган, жингалак қилинган улама соч ва
билмаѐтгандек, шкафга суяниб узун юбкалари таъсирида башанг
турарди”[35]. кийингандек кўринаѐтган беш-олтита аѐл
Таржимон рус тилидаги ―с ўзаро гаплашганича алланималар
непомерно длинным лицом и поступью қилишарди. Улардан бири, баланд бўйли,
вырвавшейся на волю лошади” озғин, иякдор аѐл худди паккага етган
жумласини ―баланд бўйли, озғин, отюзли улоқчи отдек чарчаганидан сулайиб
аѐл худди қаттиқ чарчагандай” тарзида шкафга суяниб турарди” (таржима
ўгирган. Аслиятдаги ―la tête trop longue” муаллифники-Ш.Р).
(узунчоқ бош) рус тилидаги “длинным Шу маънода Л.С.Бархударовнинг:
лицом” (узунчоқ юз) ўзбек тилида ―от ―Таржима матни ҳеч қачон тўла ва
юзли аѐлга‖ айланиб қолган. Француз аслият матнга абсолют эквивалент бўла
тилида ―une allure de chevaléchappé” олмайди. Шунинг учун бир тилдан иккинчи
ибораси жуда чарчаганда судралиб, бир тилга таржима қилаѐтганда
сулайиб қолган вазиятни ифодалаш учун семантик йўқотишларни минимал ҳолатга
ишлатилади. Фикримизни исботлаш учун келтириш учун маъно турларининг
Филип Маск (Philipe Masquer) ва Пиер қайсинисидир қурбон этилиши керак‖,-
Жобертларнинг (Pierre деган фикри айни ҳақиқатдир [37]. Аммо
Jaubert)―Dictionnaire raisonné universel des шу билан бирга таржимонлар аксарият
arts et métier‖ изоҳли луғатига мурожаат ҳолларда жуда катта маҳорат билан
қилдик. Бу луғатда айнан Эмил Золянинг аслиятга маъно ва мазмун жиҳатдан мос
мазкур романида ишлатилган ―une allure таржима яратишга ҳаракат қилиб,
de cheval échappé” иборасининг мазмуни семантик йўқотишларни минимал ҳолатга
шарҳланган, яъни: келтирганлари улар амалга оширган
―С’est une allure de cheval, plus base таржималарда кузатилди.
que le pas, mais beaucoup plus allongée. Ушбу ўринда В.Гумбольдтнинг
Pour aller l’amble le cheval n’a que deux қуйидаги сўзларини келтириб ўтиш жоиз:
mouvements à faire, un de chaque coté ―Дастлаб халқнинг турмуш тарзи, урф-
s’élèvent et se posent en même coté s’élèvent одати, маданиятига хос хусусиятларни,
et se posent en même temps‖ [36]. тил бирликларининг таркибий қисмларини
Демак, француз тилида одам ўрганиш лозим, шундан кейингина ҳис-
югуриб ҳаллослаб, чарчаб, ҳолсизланиб, туйғуларига таяниб образ яратиб, сўнг
сулайиб қолганда секин, судралиб қадам жоиз бўлса уни сўзлар билан ифода этиш
ташлаш ҳолатини ифодалаш учун ―une мумкин. Тил ўзининг бошланғич
allure de cheval échappé” ибораси шаклиданоқ маълум халққа хос бўлган
ишлатилади. Шундай экан, нега белги ва характерлар таъсирига тушади‖
чарчаганда юришга ҳам мадори йўқ [38].
аѐлнинг ҳолати таржимон хизмати эвазига Ҳақиқатдан ҳам, муаллиф фикрини
―от юзли аѐлга” айланиб қолган? тушуниш, асар оҳангини ҳис қилиш ва

31