Page 21 - 2-2017

Хорижий филология. №2, 2017 йил

турини аниқлаган – денотатив ѐки ашѐвий тузилиши табиий жиҳатдан – сўзларнинг
ва бадиий ѐки поэтик. Тадқиқотчининг ҳажми, урғуланиш характери, асрлар
таъкидлашича, бу турдаги ахборот давомида ишланган, ўз навбатида
алоҳида фрагмент сифатида изоҳнинг бир халқнинг руҳияти билан боғлиқ бўлган
маънолиги ѐки кўп маънолиги билан рақс ва қўшиқлардаги ритми орқали тил
турли хил ѐндашади. Денотатив табиати билан чамбарчас боғланган.
мазмуннинг фарқли ўзига хос хусусияти Буларнинг бари, бошқа ўзига хос
унинг бир маънолигидадир, бадиий элементлар қатори, ҳар бир халқнинг
ахборот эса бир маъноли ѐки кўп маъноли шеъриятида ѐрқин миллий характерни
бўлиши мумкин (Горбачевский. 2001. 10). тасвирлайди, шеъриятни жонли нутқ
Денотатив ахборотнинг таркиби, фонетикаси билан, синтаксис ва ритмико-
А.А.Горбачевскийнинг таъкидлашича, интонацион воситаларининг ўзига хос
воқеа-ҳодиса, атроф-олам предметлари ва муносабати билан чамбарчас боғлайди.
улар орасидаги муносабатдан иборат. Яна шуни таъкидлаш жоизки,
Қоидага мувофиқ, бу шаклдаги шеъриятнинг умумий негизида айни
маълумотни узатишда таржимон тилнинг ўзига хос хусусиятларидан келиб
қийинчиликка учрамаслиги тайин, чунки чиққан тафовутлар маълум бўлди. Ҳар хил
предмет планининг асосий параметрлари тиллар шеъриятини оддийгина
барча тилларда мос келади ва унинг тўғри қиѐслаганда, нафақат тил материаллари
узатилиши аслият ва таржима ифодаси ўртасидаги фарқлар, балки бутун ҳолда
ўртасидаги ташқи ўхшашлигида шеърият тузилиши тартиби ўртасидаги
кузатилади. Аслият ифодасидаги бирон- фарқларни кўриш мумкин. Кўп нарса
бир предмет ѐки воқеани акс этадиган сўзларнинг физик ҳажми ва жаранглаши
тушунча топилмаса, функционал каби ўзига хос хусусиятига боғлиқ
эквивалентлардан фойдаланилади. Бу (Гачечиладзе. 1988. 89-92).
ҳолда тушунчанинг фақат мазмуни Таржимонлик маҳорати асосан
берилиб, унинг ўзига хос хусусиятлари стилистик эквивалентларни танлашда аѐн
акс этилмайди. бўлади. Услубни сақлаш – бутунлай
Поэтик ахборот муаллифнинг муаммоли ва бажариб бўлмас шартдир. Бу
атроф-оламдаги предмет ва воқеа- соҳада асосан икки усулда иш олиб
ҳодисаларни субъектив тарзда идрок борилади.
қилишини ўз ичига олади, тасвирга а) аслиятдаги шакл бирлигини
нисбатан унинг ҳиссиѐт ва муносабатини сақлаш йўли билан;
тасвирлайди. Бунда таржимада ҳар хил б) чет тили услубига хос муқобил
даражада акс этилиши билан шаклни топиш йўли билан.
характерланган турли хил тил Биринчи усул билан иш олиб бориш
воситаларидан фойдаланилади. Бу турдаги таржимага аниқлик кирита олмайди,
ахборот таржима матнининг чунки, ҳар бир тилнинг ўзига хос адабий
коммуникатив ядроси ҳисобланиб, анъаналари одатда иккинчи тил шакллари
таржимон аслиятга унинг такрорланмас билан мос келмаслиги тайин. Иккинчи
қиѐфасини тасвирлаган индивидуал усул бўйича ўзга тил шаклларини ўхшаш
усулларни умуман бошқа материал вариантлари билан алмаштириш мумкин.
асосида ўхшатишига тўғри келади Аммо тил шаклларини алмаштириш
(Горбачевский. 2001. 10-11). умумий мувофиқлик асосида олиб
Поэтик аслият, Г.Р. борилиши мумкин, стилистик турларнинг
Гачечиладзенинг фикрига кўра, шундай умумий мувофиқлиги эса индивидуал
шартли бадиий воқеийликки, таржимада шароитга боғлиқдир. Бу реалликни
акс эттирилган, бироқ айни пайтда у ўзига тасвирлашнинг ўзига хос ҳолати: объектив
хос поэтик мато кийиб олган. Шеърият

20