Page 86 - 2-сон 2019 йил

Хорижий филология №2, 2019 йил

нуқул каби ўзлашмалардан ташкил топса, [кут+и] - атай-лаб, 오붓+이 [кут+и] -
корейс тилидаги туб равишлар 꽤 [кквэ] - етарлича; е) равишнинг морфологик

бениҳоя, 여간 [йό -ка] - оддий, 더 [тό ] - адвербализацияси: ҳозир-ча; 일찍+이
янада, 차라리 [чха-ла-ли] - тезда, 퍽 [ил+ччик] – вақтли, 더욱+이 [тоук+и] –

[пхό к] - жуда, 오히려 [о-ҳи-лй] - аксинча, шунингдек каби содда ясама равишлар
шулар жумласидандир.
얼른 [ό л-лын] - тезда, 가끔 [ка-ккым] - Ўзбек ва корейс тилларида қўшма,
баъзан, 다시 [та-си] - кайтадан, 늘 [ныл] жуфт ва такрор шаклли равишлар ҳам
мавжудки, уларни тўғридан-тўғри сўз ясаш
- ҳар доим, 이미 [и-ми] - аллақачон, 벌써 (яъни лексик деривация) асосида ҳосил
[пό л-ссό ] - аллақачон кабилар қилинган ясамалар сифатида изоҳлаб
ҳисобланади(임호빈. 2005:88). бўлмайди. Зеро, бундай равишлар ҳаракат
белгиларини ифодалаш мақсадида ҳосил
Ўзбек ва корейс тилларида қилинган бирикма ҳолларга хос эркин
равишларнинг аксарият қисмини от, сифат, маънонинг адвербиал кўчирилиш ва
сон, олмош ва сифатдош, ҳаракат номи маъновий ихтисослаштирилиши
ҳамда тақлид сўзларнинг транспозитив натижасида вужудга келган лексик-
деривацияси асосида ҳосил қилинган семантик дериватлардир. Шунинг учун
лексик ва семантик дериватлар ташкил ҳам манбаларда мазкур равишларни
қилади. Мазкур ясамаларнинг каттагина ―лексемалашган‖ тип сифатида изоҳлаш
қисми турли туркумга мансуб сўзларни тавсия қилинади (Т.Асадов. 2009:13).
адвербиал конвертациялайдиган равиш Ўзбек тилида бундай адвербал
ясовчи формантлар иштирокида ҳосил дериватлар 1) у, бу, шу, ўша каби кўрсатиш
қилинади. Хусусан: а) отнинг морфологик олмошлари, ҳар белгилаш олмоши ва бир
адвербализацияси: инглиз-ча, ўртоқ-ларча, сўзининг ўрин-пайт, чиқиш, жўналиш
деҳқон-часига, қатор-асига, ой-лаб, қуш- келишигидаги сўзлар билан бирикиши
дай, ўқ-дек, бе-тўхтов, тўхтов-сиз;
натижасида: у ерга, шу ердан, бу орада;
쓸데+없이 [ссылтэ+опси] - бе-фойда, ҳар ѐққа, ҳар ерда, ҳар томонга; бир оз,

фойда-сиз, 억지+로 [ό кчи+ло] - мажбур- бир талай, бир онда, бир зумга, бир
бошдан каби қўшма равишлар, 2) турли
ан, 정말로 [чό нъ-мал-ло] -ҳақиқатда; б) туркумларга мансуб сўзларни жуфт ва
сифатнинг морфологик адвербализацияси: такрор ҳолда қўллаш асосида: қатор-
янги-ча, вахший-ларча, очиқ-часига, мард- қатор, йилдан-йилга, тун-кун; эсон-омон,
часига, узун-асига, шунақа-сига, яхши-лаб, пишиқ-пишиқ, очиқдан-очиқ; узил-кесил,
фидокор-она, мард-она, мажбур-ан, билинар-билинмас, қўярда-қўймай, туриб-
туриб, қайта-қайта; нари-бери, олдинма-
тасодиф-ан; 새 롭+이=새로이 [сэлоп+и] -
кейин, ўзидан-ўзи, ўз-ўзича; очиқ-ойдин,
янги-ча; 같이 [ккачх-и] - бирга, 당연히 тўла-тўкис; апил-тапил, тақа-тақ,

[танъ-йό н-ҳи] - табиий равишда, 멀리 шартта-шартта каби жуфт ва таркрор
шаклдаги равишлар ҳосил қилинади.
[мό л-ли] – узоқ; в) олмошнинг Худди шундай адвербал
морфологик адвербализацияси сен-ча; дериватларни корейс тилида ҳам кузатиш
너나없이 [нόна+όпси] –ҳамма, ҳамма мумкин: 1) 이, 그, 저каби кўрсатиш
биргаликда; г) соннинг морфологик олмошларининг такрор ѐки аралаш келиши
адвербализацияси: битта-лаб; 둘이서 натижасида: 이리이리 [или-или] - бу ерга,

[тул+исό ] – икковлон, 세이서 [се+исо] – 이리저리 [или-чό ли] – улай-бўлай,
учов; д) феълнинг морфологик 이럭저럭 [илό к-чό лό к] - ундай-бундай,
адвербализацияси: истаган-ча; 굳+이

85