Page 34 - 4-2017

Хорижий филология. №4, 2017 йил

Бир калнинг ҳийласи қирқ кишини мақолларнинг миқдори бошқа
чарчатар. – One scabby sheep will mar a тиллардагига нисбатан сезиларли даражада
whole flock. кўп бўлиб, уларнинг аксарияти ўзида сон
Яхши отга бир қамчи, ѐмон отга градуонимиясини намоѐн этади.
минг қамчи. – A good dog deserves a good Юқорида кўриб чиқилган
bone. градуонимик муносабатларга эга ўзбек
Ўғрининг ўзи – битта, кўзи – юзта. халқ мақолларининг инглиз тилидаги
– A thief passes for a gentleman when муқобиллари ўзида даражаланиш
stealing has made him rich. ҳодисасини акс эттирмайди. Шунга
Бирники мингга, мингники – қарамай, таркибида градуонимлар мавжуд
туманга. – A drop of poison ruins the bottle ўзбек тилидаги мақоллар ва уларнинг
of wine. муқобиллари оғзаки нутқда фаол
Яхши бир тавба қилади, ѐмон – юз. қўлланилиши ва халқчиллиги уларнинг
– What is got over the devil‟s back is sent ўзига хос хусусиятлари сифатида назарда
under his belly. тутилади. Ўзбек халқ мақолларида бир
Минг ѐвдан бир душман ѐмон.- Of ҳолат иккинчиси билан қиѐсланиши айнан
two evils choose the least. улардаги градуонимлар ѐрдамида амалга
Хулоса ўрнида шуни таъкидлаш оширилади. Инглиз тилидаги мақолларда
лозимки, градуонимия ҳодисаси бундай қиѐслашлар кам учровчи ҳолатдир.
паремиология(мақолшунослик)га ҳам хос Шу билан бирга, ўзбек тилидаги
ҳодиса бўлиб, мақоллар таркибидаги мақолларда циклик градуонимик қатор
градуонимлар уларнинг маъносини янада аъзолари кўп учрайди ва бу ҳолат мазкур
таъсирчан ва бўѐқдор бўлишини мақолларнинг семантик ҳамда стилистик
таъминлаб беради. Ўзбек тилида бу каби хусусиятларини кучайтириб беради.

Адабиѐтлар:
1. Юсупов Ў.Қ. Contrastive Linguistics of the English and Uzbek languages. Инглиз ва
ўзбек тилларининг чоғиштирма лингвистикаси. Т.: Академнашр, 2013, 38 б.
2. Мирзаев Т., Мусоқулов A., Саримсоқов Б. Ўзбек халқ мақоллари. Т.: Шарқ, 2005,
496 б.
3. Бозоров О. Ўзбек тилида даражаланиш. Т., 1996, 132 б.
4. Джумабаева Ж.Ш. Ўзбек ва инглиз тилларида лексик ва стилистик градуонимия. ---
Т., 2016.
5. Раҳматуллаев Ш. Лексема ва фразема маънолари компонент таҳлилининг баъзи
натижалари // Ўзбек тили ва адабиѐти, 1986, 20 б.
6. Кацнельсон С.Д. Содержание слова, значение и обозначение. М-Л.: Наука, 1965, 81
с.
7. Степанов Ю.С. Основы общего языкознания. М.: Просвещение, 1975, 38 с.

Джумабаева Ж.Ш., Абдуллаева Н.Э. Узбекские народные пословицы с
градуальными компонентами и их эквиваленты в английском языке Данная статья
посвящена анализу узбекских пословиц с градуонимическими отношениями и особенностями
английских эквивалентов. Результаты и примеры этой статьи содействуют изучению
градуонимии в узбекских и английских пословицах.
Djumabayeva J.Sh., Аbdullayeva N.E. Uzbek proverbs with graduonymic component and
their equivalents in English. This article is devoted to the analysis of the peculiarities of Uzbek
proverbs that have graduonymic relations and their equivalents in English. The results and
examples of this article can be bases of investigating graduonymy in Uzbek and English proverbs.

33