Page 150 - 1-сон 2020 йил

Хорижий филология №1, 2020 йил

THE YOUTH’S TRIBUNE ЁШЛАР МИНБАРИ

INFORMATSIYA VA KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARINING OG’ZAKI
NUTQ KURSLARIDA ISHLATILISHI

Ismailov Anvar Rustamovich,
SamDCHTI, f.f.n., dotsent
Fayzullayeva Munavvar Bahodirovna,
SamDCHTI magistranti

Kalit so’zlar: axborot va kommunikatsiya texnologiyasi (AKT), Ingliz tili xorijiy til sifatida,
Ingliz tili ikkinchi til sifatida, taqlidiy nutq, intensiv nutq, idrok nutqi, interaktiv nutq, ekstensiv
nutq, CD-ROM va DVD, ineraktiv doska, proyektor.

Bugungi kunda Ingliz tili dunyo tili va bir vaqtning o’zida qiyin hisoblanadigan
deb tan olingan bir paytda o’quvchilarni turli o’gzaki nutqni rivojlanish mahoratiga ko’proq
interaktiv metodlar va albatta AK va jiddiyroq yondashmoqdalar. Zero, chet
texnologiyalari yordamida qiziqtirib, ularga tilini mukkamal bilish ushbu tilda bemalol
dars davomida chet tilini mukammal ravishda gapira olishi, fikrini bayon eta olishi bilan
o’rgatish va yetarli ko’nikmalar hosil qilishda belgilanadi.
Ingliz tili o’qituvchilaridan ham pedagogi k “Ingliz tilida juda yaxshi gapirar ekan”
mahorat va albatta AKT vositalaridan bemalol yoki “Ingliz tilini bilmas ekan” degan
foydalana olishlari talab etilmoqda. Zero, XXI fikrlarni tez-tez eshitib turamiz. Shuni
asr bu Informatsiya va Kommunikatsiya davri esimizdan chiqarmasligimiz lozimki, Ingliz
hisoblanadi. Bugungi yoshlar AK tilida bemalol, ravon va aniq so’zlashishni
texnologiyalaridan barcha sohalarda va o’rganish oson jarayon emas. Til o’rganuvchi
kundalik yumushlarida bemalol va o’quvchilar o’rganayotgan xorijiy tilida,
mukammal darajada foydalanmoqdalar. masalan ingliz tilida yaxshi yozishi mumkin,
Frydrochov, Klimova va Poulova P. larning yozma nutqda bemalol fikrini bayon etishi va
ta’kidlashlaricha: „AKT bu hozigi davrda ushbu tilda barcha turdagi matnlarni,
yoshlar uchun nafas olishdek muhim paragriflarni qiynalmasdan ifodali o’qish
sanaladigan vositaga aylanib qoldi“ [4,18]. mahoratlariga ega bo’lishlari mumkin, va chet
Shu sababli til o’rgatuvchi o’qituvchilar eldan tashrif buyurgan mehmonlarning
bularni hisobga olgan holda texnologiyalar nutqini aniq va ravon tinglab tushunishlari
vositasida o’quvchilarda til o’rganishga ham mumkin, lekin ko’pchilik talabalarda
bo’lgan qiziqish va havaslarini uyg’otish va amaliyot yetishmovchiligidan, yoki o’ziga
rivojlantirishlari muhim sanaldi. ishonmasligidan, hatto gapirishdan cho’chib,
„Motivatsiya har bir narsaning va chet tilida amalga oshirilayotgan og’zaki nutq
albatta, o’qish va o’rganishning kalitidir“ kurslarida bemalol turib o’z fikrlarini bayon
[2,34]. Shu sababli nafaqat chet tilini eta olishmaydi. Ba’zan biz shunday til
o’rgatishda balki boshqa fanlarga bo’lgan o’rganayotgan o’quvchilar bilan
qiziqishlarni oshirishda barcha ta’lim uchrashamizki biz ular bilan
muassasalarida AKT vositalaridan so’zlashayotganimizda xuddiki badiiy asar,
foydalanish va ular asosida interaktiv o’yinlar kitob o’qiyotganday bo’lamiz. Chunki ular
va darslar tashkil etish doimo samara beradi so’zlashayotganda kitobiy, kitobdan matn
va kutilgan natijalarga olib keladi. o’qib berayotgandek va yoki xuddi kitobni
Bugungi til o’rganuvchi talabalar chet mexanik ravishda yodlab olgandek
tilida ravon, mukammal va bexato gapirishadi. Chet tillarni o’rganuvchi
so’zlashishni va xohlagan tilida bemalol ko’pchilik talabalar o’rganayotgan tillarida
fikrini bayon etishni xohlashadi. Ko’pchilik ravon gapirishni va chet elliklar bilan
talabalar chet tilini o’rganishda eng qiziqarli so’zlashishni, muloqot qilishni yoqtirishadi.

149