Page 155 - 1-сон 2020 йил

Хорижий филология №1, 2020 йил

gapirishdan avval ularning o`z va ko`chma 2. Qisman moslashish, ular obrazlilik
yoki obrazli turlarini farqlab olish lozim. O`z jihatidan yaqin, lekin leksik tuzilishi, sintaktik
ma’nosida qo`llangan turg`un birikmalarni kelishuvidan va so`zlar tartibi jihatidan
tarjima qilish yuqorida fikr yuritilgan farqlanadi. Misol: to get out of bed on the
prinsiplarga asoslanadi. Eng muhim wrong foot – chap yoni bilan turmoq.
prinsiplardan biri – tarjima til normalarini 3. Moslashishning bo`lmasligi.
unutmaslik hisoblanadi. Har xil tillarda ko`p iboralar moshlashuvi
Tarjima nazariyasi bo`yicha nashr mavjud emas. Ular realiyadir.
etilgan adabiyotlarda bunday birikmalarni Shunday qilib, iboralarni tarjima qilishning
tarjima qilishning to`rtta usuli borligi haqida qiyin muammolaridan biri, bu ularning
ma’lumot beriladi. Ular quyidagilardan iborat: vazifaviy va semantik tomondan ajralmas
-obrazni qanday bo`lsa shundayligicha birliklar bo`lib hisoblanishidir.
saqlash; Quyidagi iboralar ingliz asarlarida tez-
-obrazni qisman o`zgartirish; tez ishlatilib turadian iboralar jumlasidandir:
-obrazni butunlay boshqa obraz bilan live and learn, soon learn, soon
almashtirish; forgotten, to learn by heart, to bear in mind,.
-tarjimada butunlay obrazni saqlamaslik yoki to learn from mistakes, a game plan, to chop
uni tushirib qoldirish. and change, all that glitters is not gold,
-odatda universal yoki internatsional obrazlar barking dogs seldom bite, never offer to
tarjimada to`liq saqlanadi. teach fish to swim, adversity is a great
Bunday iboralar tarixiy, afsonaviy, schoolmaster, four eyes see more than two,
diniy, mistik, mifologik va shu kabilarga we shall see what we shall see, easier said
asoslangan bo`ladi. Masalan, in the seventh than done, many men, many mind, look
heaven – yettinchi osmonda. Bunday ibora before you leap.
asliyatning tarjima tilidagi adekvat tarjimasi Xulosa qilib aytganda, so`nggi yillarda
deb ataladi. Tarjimada to`liq ekvivalentga ega chet tilini o`qitish tizimida keng
ibora deyarli hech qanday muammo qo`llanilayotgan metodlar asosan bir necha
tug`dirmaydi, chunki ular stilistik hamda metodning nazariy asoslaridan kelib chiqib
pragmatik jihatlardan bir xil qiymatga, shakllangan. Shularga misol tariqasida
ma’noga, ifoda usuli va ta’sir kuchiga ega interfaol metodlarni ham keltirish mumkin.
bo`ladi. Iboraviy mos kelishlarning asosiy Kelajakda ushbu izlanish til o`rganuvchilarga
turlari quyidagilardir: mavzuni o`rganishda amaliy yordam beradi
1. To`liq moslashish. Misol: to lose one’s deb umid qilamiz.
head – kallasini yo`qotmoq.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:

1. Karimov I.A. “Yuksak ma`naviyat – yengilmas kuch”. -Toshkent.“Ma`naviyat, 2009-yil, 1-
bet.
2. Karimov I.A. O`zbekiston XXI asr bo`sag`asida: havfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari
va taraqqiyot kafolatlari.- Toshkent: 1997, 298-bet.
3. Abdurahmonov G`., Sulaymonov H., Holiyorov J. Hozirgi o`zbek adabiy tili. -T.:
O`qituvchi, 1979.
4. Hojiyev.A, Ahmedov.A. tahriri ostida. O`zbek tili leksikologiyasi. –Toshkent: FAN, 1981.
5. Latinov L.Ch. Роль английских и русских фразеологических единиц в формировании
модальности в тексте. Авторов. Дисс. Канд. Фил. Наук. – Волгоград, 2002.
6. Rahmatullayev Sh. O`zbek tilining izohli frazeologik lug`ati. -T.: 1978.
Ruscha-o`zbekcha lug`at. I-II tom. O`zbek Sovet Ensiklopediyasi bosh redaksiyasi. –
Toshkent: 1983.
7. Salomov G`. Til va tarjima. –Toshkent: 1966. 245-bet.
8. Sodiqov A., Abduazizov A., Irisqulov M. Tilshunoslikka kirish.- T. O`qituvchi, 1981.

154