Page 95 - 1-сон 2020 йил

Хорижий филология №1, 2020 йил

умумий метафоранинг “the heart of dried- оламнинг манзараси муаллифнинг оламни
up river” ҳамда “scorched and thirsted for a алоҳида шахс сифатида идрок этиши ва
pure draught” тузилмалари воситасида лисоний воқелантириши маҳсулидир”
лисоний воқелантирилганлигининг [Белянин 2000: 55]. Ҳар қандай шахснинг
сабабини бевосита баён контекстидан маълум бир гуруҳга тегишли эканлигини
излаганимиз маъқул. инобатга оладиган бўлсак, жинс омили ҳам
Навбатдаги матн парчаси таҳлилига социал контекстнинг ажралмас қисми
ўтамиз: бўлишини эътироф этмоқ лозим. Гендер
It is - that he asks me to be his wife, маданий, психологик, ижтимоий меъёрлар
and has no more of a husband's heart for me учрашувида ҳосил бўладиган ҳодиса
than that frowning giant of a rock, down to сифатида намоён бўлишини таъкидлаган
which the stream is foaming in yonder gorge. Н.З. Насруллаеванинг фикрича, “гендер
He prized me as a soldier would a good тушунчаси ижтимоий характерга эга
weapon, and that is all [Chapter 34, 389]. бўлиб, у эркак ва аёл стереотиплари
Джон ҳазратлари Жейндан унга воқеланишини акс эттиради” [Насруллаева
турмушга чиқишни ва ҳамроҳликда 2018: 28].
Ҳиндистонга кетишни сўрамоқда. Ушбу Аёл ва эркак жинсларига оид
таклифнинг сабаби севги эмас, балки кишиларнинг лисоний ҳаракатлари ва
миссионерлик вазифасини бажаришда нутқий фаолияти ҳар доим ҳам мос
ёрдамчига муҳтожлик эканлигини, келавермаслиги тилшунослар томонидан
ҳазратнинг хотини сифатида ёнида бўлиш таъкидланган ва бундан уларнинг
уни ҳар куни руҳан азобланишга олиб метафоралар яратиш ва улардан дискурсив
келишини билган Жейн рад жавобини фаолиятда фойдаланиш қобилияти ҳам
беради. Тўғри, Жейнда бироз бўлса-да истисно эмас. Бунинг ёрқин мисолини
умид бор ва турмушга чиқиш Стэнли Брандеснинг “Metaphors of
мумкинлигига ўзини ишонтирмоқчи, Masculinity” номли китобида кўришимиз
лекин бундай бўлмаслигини охир-оқибат мумкин. Испаниянинг Андалузия
фаҳмлайди. Фаоллашаётган концептуал вилоятида тарқалган оғзаки ижод
метафора “EMOTIONAL EFFECT IS намуналари билан танишган муаллиф ерли
PHISICAL CONTACT” мазмунида аҳолининг эркак жинсидаги
кўриниш олади. Бундай мазмун вакилларининг асосий интилишларидан
шаклланишида қоянинг сири севгисиз бири ўзларининг нима жиҳати билан
муносабат доирасига кўчирилган. Бу ерда аёлларга ўхшаши ёки улардан фарқ
ҳам табиий муҳит метафорик кўчимга қилишини билишдир. Бунга эришишнинг
туртки берган: узоқдаги тор дарада улкан йўлларидан бири фольклор намуналарига,
қоя оқимга тескари турибди. айниқса, улар таркибидаги метафораларга
Номинатив ва коммуникатив мурожаат қилиш экан [Brandes 1992: 8].
бирликлар шаклланишида ижтимоий- Биз тўплаган материалда ҳам эркак
маданий омилларнинг роли тадқиқотчилар ва аёлнинг метафорик қобилиятидаги
диққатини жалб қилиб келмоқда [Резанова фарқлар кузатилади:
2003: 41]. Сўзсиз ижтимоий омилларнинг а) The water stood in my eyes to hear
кўлами кенг, бу қаторга тил this avowal of his dependence; just as if a
соҳибларининг миллати, ёши, маълумот royal eagle, chained to a perch, should be
даражаси, жамоада тутган ўрни, касби forced to entreat a sparrow to become its
кабилар киради. Социолингвистика ва purveyor. But I would not be lachrymose: I
прагмалингвистикага оид адабиётларда dashed off the salt drops, and busied myself
ушбу кўрсаткичларнинг мулоқот with preparing breakfast [Chapter 37, 423].
шароитида ўйнайдиган роли борасида б) “I am no better than the old
кўплаб маълумотлар келтирилган. lightning-struck chestnut-tree in Thornfield
Психолингвист В.П. Беляниннинг orchard, - he remarked ere long. “And what
кўрсатишича, “бадиий матнда акс топган

94