So‘nggi yillarda chet tilini o‘qitishda internet resurslarining ahamiyati va samaradorligi tobora ortib bormoqda. Bu, nafaqat yangi texnologiyalarni qo‘llashni tahlil qilish, balki innovatsion o‘qitish metodlari va shakllarining kiritilishi bilan bog‘liq bo‘lgan ijobiy va salbiy tomonlarni o‘rganishni talab etadi. Chet tilini o‘qitishning zamonaviy uslublari texno-logik taraqqiyot va o‘qitish jarayonlarining yangilanishi bilan chambarchas bog‘liq. Yangi texnologiyalar va global internetning keng tarqalishi chet tili o‘qituvchilari va o‘quvchilariga o‘qitish jarayonini takomillashtirish uchun keng imkoniyatlar yaratadi.

Yuqoridagidan kelib chiqib, chet tillarni o‘qitishda kompyuter, axborot texnologiyalaridan foydalanish metodika-sini takomillashtirish muhim hisob-lanadi. Zamonaviy axborot texnologiyalari o‘qitish jarayonining ajralmas qismiga aylangan. Bugungi kunda ingliz tili darslarida kompyuter texnologiyalaridan foydalangan holda, boz ustiga zarur bo‘lgan internet resurslarini qo‘llash dolzarb masala bo‘lib, ular zamonaviy yondoshuvlar va innovatsion yechimlarni talab qiladi. Zamonaviy pedagogik texnologiyalar, masalan, hamkorlikda o‘rganish, loyiha usulini, zamonaviy axborot texnologiyalarini va internet resurslarini qo‘llash, shaxsga yo‘naltirilgan o‘qitish yondoshuvini amalga oshirishda yordam beradi. Bu usullar o‘quvchilarning imkoniyatlarini va o‘rganish darajasini hisobga olib, o‘qitishning individuallashtirish va differensiyalashtirishga imkon yaratadi.

Internet texnologiyalarini chet tili darslarida qo‘llash, ularning samara-dorligini oshirish dunyo bo‘ylab o‘qituvchilar va metodistlar diqqat-e’tiborini jalb qilgan. Ta'limni kompyuterlashtirish didaktik asoslarini mashhur olimlar va pedagoglar, E.G.Azimov, V.P.Bespalko, B.S.Ger-shunsky, E.I.Mashbitz, N.A.V. Xutorskoy va boshqalar ishlab chiqqan. Ularning fikriga ko‘ra, zamonaviy texnologiya-lardan foydalanish o‘quvchilarga vaqt va pulni tejash imkonini beradi hamda axborot jamiyatidagi ehtiyojlarga javob beradi [Schmidt 2000: 140].

Internet veb-resurslar chet tilini o‘rganayotganlarga yigirma to‘rt soat davomida ona tilida so‘zlashuvchilar bilan doimiy muloqotda bo‘lish imkoniyatini yaratadi. Bu, o‘quvchini, talabani chet tillarni faol, tinimsiz  ravishda o‘rganishga undab, ularni jalb qilishni ta'minlaydi va o‘qitish jarayonini vaqt va joyga qarab moslashtirish, turli variantlar va turlarni tanlash, hatto o‘qituvchini (ona tilida so‘zlashuvchi) o‘quvchining ehtiyojlariga mos ravishda belgilash imkonini beradi.

Internet resurslarining imkoni-yatlari nihoyatda kengdir. Umumiy internet o‘quvchilarga va o‘qituvchilarga dunyoning istalgan burchagidan muhim axborot olish imkonini beradi: o‘lkashunoslik materiallari, o‘rgani-layotgan chet tilining grammatikasi, fonetikasi, leksikоlogiyasi va boshqalar, yoshlar hayotidan yangiliklar, jurnal va nashrlar. Ingliz tili darslarida internet yordamida o‘qish ko‘nikmalarini rivojlantirish, og‘zaki va yozma nutqni sayqallash, o‘quvchilarning lug‘at fondini boyitish, ularning ingliz tilini o‘rganishga bo‘lgan motivatsiyasini oshirish kabi didaktik vazifalarni amalga oshirish mumkin.

Amerikalik olim Devid Krystal o‘zining “Language and the Internet” (Til va Internet) asarida internetning chet tilini o‘qitishda va o‘rganishda foydaliligini quyidagi sabablar asoslaydi. Birinchi sabab sifatida u onlayn muloqotning lingvistik xususiyatlarining til o‘rganishni yaxshilash uchun muhim ekanligini ta'kidlashadi. Ikkinchi sabab, internetga asoslangan resurslar yozma tilni o‘rgatish uchun foydali imkoniyatlar yaratadi, chunki onlayn resurslar yozma muloqot uchun keng auditoriyani taqdim etadi. Shuningdek, Krystalning fikriga ko‘ra, onlayn muloqot o‘quvchilarning jonli tilni o‘rganishga bo‘lgan motivatsiyasini sezilarli darajada oshiradi va internetda sarflanadigan ko‘p vaqtning ijobiy tomonini ko‘rsatadi. Bu fikrlarni inobatga olgan holda, xorijiy tadqiqotchilarning fikrlariga murojaat qilish foydalidir [David 1989: 144-145].

Kembrij Universiteti o‘qituvchilari uchun tavsiyalarida Zimnia chet tilini o‘qitishda kompyuterlar internet yordamida ishlashni rivojlantirishda muhim omil ekanligini ta'kidladi. Olimning fikriga ko‘ra, internetning tarqalishi til o‘rganuvchilariga butun dunyo bo‘ylab boshqa talabalar yoki o‘rganilayotgan tilning ona tilida so‘zlashuvchilari bilan arzon va tezkor muloqot qilish imkoniyatini yaratdi. Zimnianing ta'kidlashicha, internetning chet tilini o‘qitish va o‘rganishdagi afzalliklari juda keng qamrovli. U, avvalo, internet orqali chet tili o‘rganish jarayonini yanada interaktiv va doimiy qilish imkoniyatini yaratadi. O‘qituvchilar uchun bu resurslar va materiallarga keng imkoniyatlar yaratadi, masalan, onlayn platformalar, interaktiv darsliklar, va video-konferensiyalar orqali til o‘rganish jarayonini yanada samarali va qiziqarli qilish mumkin [Zimnia 2004: 47]. Shuningdek, internet orqali til o‘rganishning eng muhim afzalliklaridan biri, bu doimiy muloqot imkoniyatidir. An'anaviy darslarda talaba va o‘qituvchi o‘rtasida faqat dars vaqtida muloqot bo‘lsa, internet yordamida o‘quvchi va talabalar doimiy ravishda chet tilida muloqot qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Bu esa o‘qituvchilarga o‘quvchilarning tilni o‘zlashtirish jarayonini yaxshilash, ularning kamchiliklarini tez aniqlash va tuzatish imkonini beradi.

Hozirgi kunda, internet orqali til o‘rganish jarayoni jonli va uzluksiz muloqotga aylangan, bu esa o‘quvchilarga chet tilining barcha ko‘nikmalarini, jumladan, og‘zaki va yozma muloqotni mustahkamlashda katta yordam beradi. O‘qituvchilar uchun bu imkoniyatlar ularini yangi pedagogik uslublar va texnologiyalardan foydalanishga chaqiradi, bu esa til o‘qitish jarayonining samaradorligini oshiradi.

Bugungi kunda veb-texnologiyalarni qo‘llashning asosiy foydalaridan biri o‘qituvchilarga internet orqali keng miqyosdagi o‘quv materiallari va resurslarini topish imkonini berishidir. O‘qituvchilar endi turli materiallarni osonlik bilan topib, eng zamonaviy chet tili o‘qitish metodlarini kashf etishlari mumkin.

Internet resurslarining chet tilini o‘qitishda mauhimligini tahlil qilsak, internetdan foydalanish imkoniyatlarini tasniflash va tizimlashtirish zarur ekanligini tushunamiz, chunki bu o‘quvchilarning chet tilini o‘rganishga bo‘lgan qiziqishini va samaradorligini oshiradi. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining chet tilini o‘qitishda qo‘llanishi o‘qituvchining professional rivojlanishiga va zamon talablariga moslashuviga yordam beradi, bu esa o‘z navbatida, o‘quvchilarning ta'lim sifatini va chet tilini bilish darajasini oshiradi.

Komunikativ yondoshuvda internet-dan foydalanish o‘quvchilarda yuqori motivatsiya uyg‘otadi. Uning asosiy maqsadi o‘quvchilarga chet tilini o‘rganishga qiziqish uyg‘otish va bilimlarini kengaytirishdir. O‘quvchilar darsdan tashqari, masalan, maqsadli til mamlakatiga sayohat qilishda, chet eldan mehmonlarni kutib olishda yoki boshqa mamlakatlardan o‘quvchilar bilan yozishmalarda real muloqot uchun tilni ishlatishga tayyor bo‘lishlari kerak.

Ta'limga mo‘ljallangan internet resurslari quyidagi maqsadlarni amalga oshirishga yo‘naltirilishi kerak:

– chet tilidagi kommunikativ kompetensiyaning barcha asosiy jihatlarini rivojlantirish;

– ma'lumotlarni izlash, tanlash, umumlashtirish, tahlil qilish va tasniflash kabi kommunikativ va kognitiv ko‘nikmalarni oshirish;

 – internet resurslari bilan ishlash natijalarini taqdim etish bo‘yicha kommunikativ ko‘nikmalarni rivojlantirish;

– turli mamlakatlar va millatlarning madaniy- tarixiy merosi bilan tanishish uchun internetni o‘z-o‘zini o‘qitishda qo‘llsh imkoniyatini yaratish;

– talabalarni axborot va ta'lim ehtiyojlarini qondirish uchun internet resurslaridan samarali foydalanishga o‘rgatish.

Internet resurslaridan foydala-nishda o‘qituvchining roli ham muhimdir. O‘qituvchining roli ta'limning maqsadlari va vazifalariga qarab o‘zgarishi mumkin. Internet texnologiyalarini qo‘llash yangi didaktik imkoniyatlarni yaratadi, bu esa o‘qituvchini o‘quvchilar bilan hamkorlikda ishlashga, izlanishlar qilishga va natijalarni tahlil qilishga undaydi. O‘qituvchi bunda maslahat beruvchi va hamkor sifatida o‘quvchilarning faoliyatini yo‘naltiradi va ularni mustaqil izlanishlar qilishga qo‘llab-quvvatlaydi.

Internet yordamida amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan bir qator vazifalar mavjud:

– darsning mazmunini veb-materiallar bilan boyitish; – o‘quvchilarga o‘z-o‘zini boshqarish orqali ma'lumotlarni izlash, loyiha ishlari doirasida;

– chet tilini chuqur mustaqil o‘rganish, bilim, ko‘nikma hamda qobiliyatlaridagi bo‘shliqlarni bartaraf etish;

– malakaviy imtihonga o‘z-o‘zini tayyorlash, sirtqi talaba sifatida;

– o‘qituvchi rahbarligida chet tilining ma'lum bir jihatini masofaviy o‘rganish;

– motivatsiyani oshirish va jonli muloqot yordamida chet tilini o‘rganishga qiziqishni oshirish;

– o‘qish ko‘nikmalarini rivojlantirish va turli darajadagi (murakkablikdagi) tarmoq materiallaridan foydalanish;

– ishonchli audio materiallar yordamida tinglash ko‘nikmalarini shakllantirish, o‘qituvchi tomonidan tayyorlangan materiallar asosida;

– onlayn materiallar muammoli muhokamalar orqali monologik va dialogik ko‘nikmalarni yaxshilash;

– yozish ko‘nikmalarini internetdagi tayyor materiallar orqali rivojlantirish;

– zamonaviy chet tili lug‘atlarini internetda o‘rganish, jamiyatning ijtimoiy-siyosiy tuzilishini aks ettiruvchi lug‘atlardan foydalanish, haqiqiy matnlar orqali faol va passiv so‘z boyligini o‘rganish;

– madaniy axborotlar bilan tanishish, shu jumladan, nutq etiketini, turli xalqlarning muloqot xulq-atvorini hamda tili o‘rganilayotgan mamlakatining madaniy an'analarini o‘rganish.

Ingliz tilini o‘qitishda internet imkoniyatlaridan foydalanishning samarali yo‘llari quyidagilarni o‘z ichiga oladi:

– telekommunikatsiya musoba-qalarida, olimpiadalarda va testlarda qatnashish (bu bilimni obyektiv baholash, o‘zini tasdiqlash, imtihonlarga tayyorlanish va boshqa turdagi musobaqalarda ishtirok etish imkoniyatini yaratadi);

– talabalarning ijodiy ishlarini qulay,tez va bepul tahrir qilish imkoniyati (bu o‘smirlar uchun shaxsiy motivatsiyani oshiradi va o‘zini tanishga yordam beradi);

 – bepul yoki pullik masofaviy ta’lim kurslarida o‘zini-o‘zi o‘qitish imkoniyatini yaratish, shu jumladan, yetakchi chet el ta'lim muassasalarida o‘qish [Xoll 1999: 45].

Xulosa qilib aytganda, internet chet tilini o‘qitish jarayonida uning sifatini yaxshilash va o‘rganish imkoniyatlarini yaratish uchun keng imkoniyatlar taqdim etadi. Bu ta'lim jarayonini tashkil etishda, turli nutq faoliyatlarini o‘qitishda yordamchi bo‘lishi mumkin. Biroq, internetning ko‘plab afzalliklariga qaramay, o‘qitish jarayonida uni samarali qo‘llash uchun mutaxassislar, sinfda internetni metodologik jihatdan asoslangan, oqilona va o‘qitishning maqsadi va kontekstiga qarab darajalangan shaklda ishlatish zarurligini ta'kidlashadi.

Internetning didaktik potentsiali juda katta. U o‘quvchi va o‘qituvchi uchun ta'lim maqsadlariga erishish vositasi bo‘lishi mumkin. Bu holatda o‘qituvchi internetni zamonaviy ta'limda eng organik tarzda qo‘llaydigan yordamchiga aylanadi. Internet o‘qituvchini almashtirmaydi, balki u zamonaviy chet tili o‘qitishining muhim vositalaridan biriga aylanishi mumkin.