Kirish. Xalq ogʻzaki ijodining estetik ahamiyatiga e’tibor bersak, biz buni har bir millat yaratgan asarlarda foydalanilgan ajoyib soʻz san’atida his qilamiz. Bu san’at, ya’ni ularning yuksak nasriy va nazmiy mahorati, asarlardagi syujet qurilishi, obrazlar tizimi, badiyati va tilida namoyon boʻladi. Xalq ogʻzaki ijodi o‘ziga xos shakl, ritm va til kabi nazariy qurilishga ega. Mazmunan esa o‘quvchiga estetik zavq baxshida etadi. Xalq ertaklari badiiy so‘z san’atining go‘zal namunasi sifatida alohida ahamiyatga ega. Ertak o‘zining g‘oyaviy-badiiy mazmuni, o‘tkir badiiy tili, badiiy estetik qimmati bilan asrlar osha xalqlarning sevimli, ommaviy janri bo‘lib  kelmoqda. Ertaklar xoh hayvonlar haqida bo‘ladimi, xoh sehrli bo‘ladimi, xoh maishiy yoki hajviy bo‘ladimi barchasi bir-biridan qiziq tarzda bolalarga ma’naviy ozuqa beradi. 

Boshlangʻich sinf o‘quvchilarini milliy qadriyatlarga sоdiqlik ruhida tarbiyalashda, ularda o‘zaro do‘stlik, totuvlik madaniyatini shakllantirishda nafaqat оʻzbek, balki turli xalqlarning xalq оgʻzaki ijоdi namunalari, ayniqsa, ertaklar yuksak amaliy qiymatga ega. Ertaklardagi jonli til,  yorqin obrazlar, o‘ynoqi ohang va tarbiyaviy ahamiyatlilik ularni bolalar uchun o‘qishliligini ta’minlaydi.

O‘qituvchi  o‘zbek va jahon ertaklari namunalarini o‘rgatish jarayonida  ertaklardagi ezgulik va yovuzlik timsollari bo‘lgan hayvonlar hamda boshqa turli obrazlar o‘rtasidagi o‘xshashlik va uyg‘unlik jihatlariga e’tibor bersa, maqsadga muvofiq bo‘ladi.

 Boshlangʻich sinflarda oʻquv jarayoniga yangicha yondashuv va texnologiyalarning joriy etilishi xalq ertaklarini oʻrganishni yanada qiziqarli, interfaol va ta’sirchan qiladi. Multimedia texnologiyalari, interfaol oʻyinlar va raqamli resurslardan foydalanish oʻquv jarayonini bolalar uchun yanada qiziqarli bo‘lishini ta’minlaydi. Ular darslarda faolroq qatnashadilar va materialni yaxshiroq oʻzlashtiradilar. Oʻquvchilar tomonidan ertak qahramonlari obrazini yaratish, sahnaviy ko‘rinishlarini namoyish etish kabi interfaol va jamoaviy loyihaga asoslangan oʻqitish usullari bolalarga dunyoning madaniy xilma-xilligini yaxshiroq tushunish hamda hurmat qilish imkonini beradi. Bu bagʻrikenglik va madaniyat­lararo muloqotni shakllantirishga xizmat qiladi.

Tadqiq va talqin. Boshlangʻich sinflarda oʻquv jarayoniga yangicha yondashuv va texnolo­giyalarning joriy etilishi xalq ogʻzaki ijodini oʻrganishni yanada qiziqarli, interfaol va ta’sirchan qiladi. Multimedia texnologiyalari, interfaol oʻyinlar va raqamli resurslardan foydalanish oʻquv jarayonini bolalar uchun yanada qiziqarli va qiziqarli qiladi. Ular darslarda faolroq qatnashadilar va materialni yaxshiroq oʻzlashtiradilar. Oʻquvchilar tomonidan oʻz hikoyalarini yaratish, teatr spektakl­larini namoyish etish va multfilmlar yaratish kabi interfaol va jamoaviy loyihaga asoslangan oʻqitish usullari bolalarning tasavvurini va ijodiy fikrlashini ragʻbat­lantiradi. Virtual sayohatlar kabi interfaol usullar bolalarga dunyoning madaniy xilma-xilligini yaxshiroq tushunish va hurmat qilish imkonini beradi. Bu bagʻrikenglik va madaniyatlararo muloqotni shakllantirishga xizmat qiladi.

Bu usullar oʻquvchilarning oʻz xalqi va boshqa mamlakatlarning madaniy merosini chuqurroq anglash, ijodkorlik va turli madaniyatlarni tushunish xususiyatini rivojlantirish orqali ularning har tomonlama kamol topishiga yordam beradi. Demak, xalq ogʻzaki ijodini oʻqitishga innovatsion yondashuvlar bilimli, bagʻrikeng va madaniy shaxsni tarbiyalashda muhim ahamiyat kasb etadi.

Innovatsion usul – bu bolalarni nafaqat ertak mazmunini oʻzgacha va oʻziga xos tarzda idrok etishga, balki hikoyaning syujetini ijodiy yondashgan holda oʻzgartirishga, turli xil yakunlarni oʻylab topishga va bir nechta syujetlarni birlashtirishga oʻrgatish demakdir. [Simon J. Bronner 1997: 491]. Ertak tasvirlari yordamida bolalar u yoki bu intonatsiyani, noziklikni, mehrni, ajablanishni ifodalashni oʻrganadilar.

Boshlangʻich sinflarda ertak oʻqitishda innovatsion yondashuv oʻquv jarayonini qiziqarli va samaraliroq qiladigan turli metod va strategiyalarni oʻz ichiga olishi mumkin. Bunda xalq ertaklarini oʻqitish uchun innovatsion yondashuv boʻyicha ba’zi fikrlar mavjud:

1. Multimedia resurslari: audio va video hikoyalar, interaktiv taqdimotlar kabi multimedia resurslaridan faol foydalanish bolalar uchun dars davomida yanada qiziqarli va interaktiv ta’lim muhitini yaratishga yordam beradi.

2. Rol oʻynash va dramatizatsiya: bolalarga hikoyalarni rol oʻynashga va dramatizatsiya qilishga ruxsat berish. Bu ularga syujetni yaxshiroq tushunishga va qahramonlarning his-tuygʻularini boshdan kechirishga yordam beradi, shu bilan birga ijtimoiy muloqot va ifodali oʻqish qobiliyatlarini rivojlantiradi.

3. Ijodiy faoliyat: bolalarni ertaklarning oʻz versiyalarini yaratishga, syujetni oʻzgartirishga, yangi belgilar qoʻshishga yoki oxirini oʻzgartirishga undash. Bu ularning ijodiy fikrlash qobiliyatini rivojlantiradi va yozish koʻnikmalarini rivojlantirishga yordam beradi.

4. Interaktiv munozaralar: ertaklardan oʻrganish mumkin boʻlgan axloqiy saboqlar va qadriyatlar haqida suhbatlar oʻtkazish. Bolalarga oʻz fikrlarini ifodalash, oʻz taassurotlari bilan oʻrtoqlashish va qahramonlarning harakatlarini tahlil qilish imkonini berish.

5. Kengaytirilgan haqiqat texnologiyalaridan foydalanish: Bolalarni real vaqtda hikoyalardagi qahramonlar va voqealarni koʻrish va ular bilan muloqot qilish imkonini beruvchi kengaytirilgan haqiqat texnologiyalaridan foydalangan holda interaktiv ssenariylarga jalb qiling.

6. Jamoaviy loyiha faoliyati: Ertaklarni oʻrganish bilan bogʻliq loyihalarni tashkil qilish, masalan, ertaklar kitobini yaratish, koʻrgazma oʻtkazish. Bu bolalarga ertaklardan olgan bilimlarini amaliyotda qoʻllash, hamkorlik va ijodkorlik koʻnikmalarini rivojlantirishga yordam beradi.

Bunda muhim jihat – tafakkur va tasavvurni rivojlantirish jarayoni. Tasavvur qilish boshlangʻich sinf yoshidagi bola uchun juda muhim va foydali jarayon hisoblanadi: bu uning hayotini ijodiy, oʻziga xos, nostandart qiladi, bu yerda birinchi marta bolalarga odatiy stereotiplardan uzoqlashish va yangi ertaklar oʻylab topish taklif qilinadi. Ammo oʻqituvchi turli yoʻllar bilan oʻylab topishga yordam berishi mumkin va lozim:

• Eski narsalarni yangi variantlarda ifodalash;
• Oʻzingizni va oila a’zolaringizni, doʻstlaringizni boshqa jonli va jonsiz narsalarga aylantiring (ona gul, men Ivan Sarevich va boshqalar).

Oʻqish va sinfdan tashqari oʻqish darslarida xalq ertaklarini tushuntirar ekanmiz, bunda didaktik oʻyinlardan foydalanish dars samaradorligini oshirishga yordam beradi. Ertaklarni oʻqitishda, asosan, rolli oʻyinlar [Авлаев, Жураева, Мирзаева 2024: 145] boshlangʻich maktab yoshidagi bolalar tomonidan qiziqish bilan qarshi olinadi. Ammo, darslarning xilma-xilligi oʻquvchining kitobxonlikka boʻlgan qiziqishini orttirishga xizmat qiladi. Ayniqsa, turli xalqlar ogʻzaki ijodiga mansub ertaklarni oʻqitish jarayonida bu katta ahamiyat kasb etadi.

Boshlangʻich sinf oʻqituvchilariga xalq ertaklarini oʻqitishda quyidagi didaktik oʻyinlardan foydalanishi mumkin:

1. “Ertak bilimdonlari” oʻyini. Bu oʻyin biroz murakkab xarakterga ega. Bunda qogʻozga ertak yoziladi. Bu ertakning ichida yana 10 ta xalq ertaklari yashiringan boʻladi. Oʻquvchilar jami 10 ta ertakning nomlarini topib yozishlari kerak. Masalan: “Bir bor ekan, bir yoʻq ekan, qadim zamonlarda boʻgʻirsoq boʻlgan ekan. Bu boʻgʻirsoqni Zumrad maqtanchoq podsho uchun pishirgan ekan, ammo Qimmat qoʻshni savdogarning uch qizi bilan birgalikda uni yeb qoʻymoqchi boʻlibdi. Buni Zumradning uyiga kelib turuvchi tuya, fil va olmaxonlar bilib qolishibdi. Olmaxon donishmand cholning kenja oʻgʻliga buni aytib beribdi. Kenja oʻgʻil boʻgʻirsoqni xumcha ichiga berkitib qoʻyibdi (“Boʻgʻirsoq”, “Zumrad va Qimmat”, “Aqlli bola”, “Eng yaxshi sovgʻa”, “Tuya, fil va olmaxon”, “Kenja oʻgʻil”, “Ur, toʻqmoq”).  [Azimova  2022: 18; Mavlonova:2022:34].

2. “Ertaklar gʻalayoni” oʻyini. Bu oʻyinda oʻquvchilarga ma’lum va mashhur ertaklardan gaplar beriladi. Ammo muammo shundaki, bu gaplardagi qahramonlar, joylar, mavjudotlarni shamol toʻzgʻitib yuborgan va natijada, ular aralashib ketgan. Oʻquvchilarning vazifasi ularni yana oʻz holiga qaytarishdir. Masalan: uyqudagi Zumrad, sohibjamol va kenja oʻgʻil, rostgoʻy bola va maxluq, qor malikasi va bilmasvoy.

3. “E’tiborli kitobxon” oʻyini. Oʻquvchilarga ertaklarda tilga olingan bezaklar va qimmatbaho toshlarning nomi aytiladi. Oʻquvchilar bular qaysi ertaklarda qatnashganligini topishlari kerak. Masalan, oltin soʻziga oid quyidagi ertaklarni aytish mumkin: “Oltin baliqcha”, “Oltin bolta”, “Tilla tuxum” va boshqalar.

4. “Siz ertaklarni bilasizmi?” oʻyini. Ushbu oʻyinda oʻquvchilar uchun turli xalqlarning ertak qahramonlari tilga olinadi. Oʻquvchilar qaysi qahramon qaysi xalq va ertakka mansub ekanligini aniqlashi lozim bo‘ladi. Masalan:

Sichqon

Markiz

Oʻlmas Koshey

Ivanushka

Qizil shapkacha va shu kabilar.

5. “Xatoni top” oʻyini. Bu oʻyinda bolalarga ertaklardan olingan rasmlar beriladi. Bolalar rasmda nima notoʻgʻri tasvirlanganligini va u qaysi ertakdan ekanligini aytadilar.

6. “Bosh qahramonga qarab ertakni top” oʻyini. Oʻquvchilarga ertak qahramonlarining tasvirlari taqdim etiladi, bolalar ular qaysi ertaklarda paydo boʻlganligini aytishadi.

Oʻqish va sinfdan tashqari oʻqish darslarida didaktik oʻyinlardan foydalanish oʻquvchilarga oʻtilgan va ayni damda oʻtilayotgan ertaklarni yodda saqlab qolishga yordam beradi. Qolaversa, bu oʻyinlardan foydalanish oʻquvchilarning darsga boʻlgan qiziqishini nazorat etadi.

Demak, oʻzbek va jahon xalqlari ogʻzaki ijodidagi g‘oyaviy, mazmuniy oʻxshashliklarning yuzaga kelishiga ertakning juda qadimiy ekanligi va syujetning asosi odamlarning bir qabila boʻlib yashaganliklari sabab bo‘lgan, deyish mumkin. Keyinchalik jamiyat rivojlanishi bilan ertak syujeti oʻsib, ma’lum bir xalq madaniyatining oʻziga xos xususiyatlarini egalladi. Voqealar oʻxshashligiga sabab, ehtimol, millatlar oʻrtasidagi farqlarga qaramay, halollik, olijanoblik, jasorat va mehr-muhabbat kabi umume’tirof etilgan axloqiy qadriyatlar mavjudligi boʻlishi mumkin.

 Maktabgacha va boshlangʻich maktab yoshi bolani folklor bilan tanishtirish uchun eng qulaydir. Xalq amaliy san’ati oʻzining ajoyib xususiyatlari tufayli musiqiy va ovozli taassurotlarni toʻplash va his-tuygʻularni tuzatish uchun beqiyos imkoniyatlar beradi. Bundan tashqari, folklordan foydalangan holda ta’lim individual yoʻnaltirilgan hamda ijodiy jarayon sifatida amalga oshirilsa, chinakam milliy ma’naviyat poydevorini qurishning boshlanishiga aylanadi.

Masal kichik hаjmli, kulminаtsiоn nuqtаga vа ma’lum bir yеchimga ega boʻlgаn kichik pyеsаni eslаtаdi. [Robinson, Orrin 2004: 53]. U birоr vоqеа yoki hоdisаni qisqа vа mаzmunli tаsvirlаshdа аjоyib misol boʻlа оlаdi. Bоlаlаrni mаsаldаgi kinоyaviy mаzmun emаs, bаlki, birinchi nаvbаtdа, оbrаzlаrning goʻzаlligi oʻzigа jаlb qilаdi. Shuning uchun mаsаl ustidа ishlаshni hаyvоnlаr hаyotidаn yozilgаn hikоya ustidа ishlаsh kаbi uyushtirilаdi. Оdаtdа, mаsаl pеrsоnаjlаri oʻz xаtti-hаrаkаtlаri, fе’l-аtvоrlаri bilаn, nutqiy uslublаri, оdаtlаri bilаn oʻzlаrini tаvsiflаydilаr, bа’zаn bu хаrаk­tеrni mаsаldаgi bоshqа bir pеrsоnаj toʻldirаdi. [Фирсова 2018: 126].  

Bоshlаngʻich sinflаrdа mаsаlni oʻrgаtishdа bоlаlаrni ifоdаli oʻqishgа vа uning mаzmunini qisqа, bа’zаn bir nеchа soʻz bilаn аytib bеrishgа, аyrim qаtnаshuv­chilаrning хаrаktеrli хususiyatlаrini аytib, oʻzаrо qiyoslаshgа oʻrgаtish muhim аhаmiyatgа kasb etadi. Mаsаlning аllеgоrik mаzmunigа toʻхtаlmаsdаn, bоsh pеrsоnаj оbrаzini tаhlil qilishgа kirishilаdi. Birinchi sinfdа oʻquvchilаr mаsаlni hаyvоnlаr hаqidаgi ertаkkа oʻхshаsh kulgili hikоya kаbi qаbul qilsаlаr, ikkinchi sinfdаn bоshlаb ulаr mаsаldаgi hаyvоnlаrning xatti-harakati, oʻzаrо munоsаbаtlаri bа’zаn kishilаr hаyotidа hаm uchrаshini, mаsаl ахlоqiy bilim bеrаdigаn hikоya ekаnini, koʻprоq shе’riy tаrzdа boʻlishini, undа kishilаrdаgi аyrim kаmchiliklаr tаsvirlаnishini bilib оlа bоshlаydilаr.

Mаsаl tаhlil qilinаyotgаndа vоqеа rivоjini jоnli tаsаvvur qilish, оbrаzlаrni аniq idrоk etishdа oʻquvchilаrgа yordаm bеrish zаrur. Chunоnchi, ulаrgа аyrim epizоdlаrni soʻz bilаn tаsvirlаsh, bа’zilаrigа oʻqituvchining yordаmidа хаrаk­tеristikа tuzish, ishning охirgi bоsqichidа rоllаrgа boʻlib oʻqish tаvsiya qilinаdi. Pеrsоnаjgа ta’rif bеrishdа uning xаtti-hаrаkаti bilаn birgа, personaj tilining oʻzigа хоs хususiyatlаridаn hаm fоydаlаnilаdi. Mаsаlni ifоdаli oʻqishgа tаyyorlаnishdа uning syujеtini bilish bilаn birgа, muаllif tilini yaхshi tushunish, hаr bir pеrsо­nаjning individuаl хаrаktеrini hisоbgа оlish zаrur. Diаlоgli mаsаllаrni rоllаrgа boʻlib oʻqish, ertаliklаrdа sahnalashtirib аyttirish mаqsаdgа muvоfiqdir.

Mаsаlnаvis Gulхаniyning “Tоshbаqа bilаn chаyon”, “Mаymun bilаn Nаjjоr” mаsаllаri bоshlаngʻich sinf oʻquvchilаrining nafaqat yoshiga, balki bilim sаviya­sigа ham mоs kеlаdi vа ulаrni doʻstlik ruhidа tаrbiyalаshgа, qoʻlidаn kеlmаydigаn ishgа bеhudа chirаnishning yomоn оqibаtlаrgа оlib kеlishini uqtirishgа, bоlаdаgi qoʻpоllik, yalqоvlik, yolgʻоnchilik, qoʻrslik, bеpаrvоlik kаbi illаtlаrni bаrtаrаf etishgа yordаm bеrаdi.

Bоshlаngʻich sinf dаrsliklаridа mаsаl jаnrigа kаm oʻrin bеrilgаn. Hоlbuki, mаsаldаgi qissаdаn hissа oʻquvchi mаtndаgi e’tibоrdаn chеtdа qоldirgаn, yuzаki oʻqib oʻtib kеtgаn, yaхshi аnglаshgа hаrаkаt qilmаgаn oʻrinni, boʻshliqni toʻldirаdi. 

2018-yil nashr qilingan 2-sinf “Oʻqish kitоbi”dа bеrilgаn “Hakka bilan tulki” [Matchonov 2018: 76-78]. mаsаlidа hakka vа tulki аsаr qаhrаmоnlаri qilib оlingаn. Ulаrning munоzаrаsi оrqаli hakkaning ayyor tulki changalidan aqllilik bilan qutulib qolganini bilamiz. Oʻzini ayyorlikda tengsiz deb bilguvchi tulki hakka ham oʻz qobiliyatini ishga solishini kutmagandi. Bu bolani har qanday vaziyatda ham xushyor boʻlishga oʻrgatadi. Mаsаlning iхchаmligi, tilining sоddаligi vа loʻndаligi, oʻtkirligi hamda хаlqchilligi bоlа hissiyotigа qаttiq tа’sir qilаdi. Mаsаl qаhrа­mоnlаrining xаtti-hаrаkаtlаri, fе’l-аtvоrlаri, nutqiy oʻzigа хоsliklаri oʻquv­chilаr diqqаtini oʻzigа jаlb qilаdi.

Xalq ogʻzaki ijodi darslarini tashkil etishdan oldin qoʻyilgan maqsadni oʻrganish kerak boʻladi, bunda davlat ta’lim standarti belgilagan vazifalari, bosma nashrlari va tarkibiy qismlari; ta’limning har bir bosqichi uchun tayanch ta’lim rejalari, oʻquv yukining hajmi ulardagi xalq ogʻzaki ijodini oʻrgatish, taqsimlash uchun ajratilgan sinflar, kurslar boʻyicha, mazmuni boʻyicha darslar oʻtkazish.

Boshlangʻich sinflarda xalq ogʻzaki ijodini oʻrgatishda quyidagi innovatsion usullardan foydalanilsa, qiziqarli va tarbiyaviy boʻlishi mumkin:

Bolalarni “Kolobok”, “Hensel va Gretel”, “Zolushka” [Bauman, Richard2088: 32;Алексеева 2000: 17]. kabi mashhur ertaklar dunyosi bilan tanishtirish. Bolalar bilan ertaklar nimani oʻrgatishini, ya’ni qissadan hissa nimada ekanligini muhokama qiling;

Folklor yigʻuvchilari haqida ma’lumot berish. Masalan, Aka-uka Grimmlar: koʻplab ertaklarni yozib olgan nemis yigʻuvchilari; Aleksandr Afanasyev: rossiyalik ertaklar yigʻuvchisi.[Жирмунский 2004: 43]. Bu odamlar kelajak avlodlar uchun ularni saqlab qolish uchun hikoyalarni qanday yigʻishgan va yozib olishganini tasvirlab bering.

Folklor namunalarini boshlangʻich sinflarga tadbiq etish uchun quyidagi interfaol dars usullaridan foydalanish samara beradi:

Ertaklarni interaktiv oʻqish. Bolalaringiz bilan ertaklarni oʻqing, uni yanada qiziqarli qilish uchun qoʻgʻirchoqlar yoki dramatik sahna koʻrinishlardan foydalaning;

Chizish va ijodkorlik. Bolalardan oʻzlarining sevimli ertaklarining rasmlarini chizishlarini yoki oʻzlarining ertak va rasmlarini yaratishlarini soʻrang;

Ertaknamo loyihalar. Bolalar oilaviy hikoyalar kitobini yaratish uchun bobo va buvilarining hikoyalarini yozib olish yoki rasmlar chizish orqali toʻplashsin;

Musiqa va qoʻshiqlar. An'anaviy xalq qoʻshiqlarini oʻrganing, ularni bolalarga ham oʻrgating va birgalikda ijro eting;

Oʻyinlar va rolli oʻyinlar. Bolalar oʻzlarini ertak qahramonlaridek koʻrsatishi mumkin boʻlgan oʻyinlarni tashkil qiling, bu ularga ertaklarning ma’no-mazmunini yaxshiroq tushunishga yordam beradi;

Muzeylar va kutubxonalarga sayohatlar. Mahalliy muzeylar yoki folklor toʻplamlari mavjud kutubxonalarga ekskursiyalarni tashkil qiling yoki tematik koʻrgazmalar tashkil qiling.

Bir soatlik darsni tashlil etish namunasi:

1. Xalq ogʻzaki ijodiga kirish. Xalq ogʻzaki ijodi nima ekanligini tushuntiring, mashhur ertaklardan misollar keltiring.

2. Ertak oʻqish. Oʻquvchilaringiz bilan “Kolobok” yoki “Zanjabil non odam” ertaklarini oʻqing.

3. Ertak mazmuni haqida suhbat. Bu ertak syujetini muhokama qiling. Bolalardan  ertakni qanday tushunganliklarini aytib berishlarini soʻrang.

4. Ijodiy ish. Bolalardan oʻzlarining sevimli ertak qahramonlarini chizishlarini yoki hikoyaning davomini tasavvur qilishni soʻrang.

5. Qoʻshiqlar va oʻyinlar. Dars mavzusi bilan bogʻliq xalq qoʻshiqlarini oʻrganing yoki an’anaviy oʻyin oʻynang.

 Dastlab bolalarga ertak, uning manbalari, janr xususiyatlari, asosiy gʻoyalari (ezgulikning yovuzlik ustidan gʻalaba qozonishi, hayotning axloqiy me’yorlarini qaror toptirish, odamlarning baxt-saodat, inson qadr-qimmati haqidagi gʻoyalari va boshqalar) haqida ma’lumot beriladi. Ertak poetikasini buzmagan holda, maktab oʻquvchilariga ertaklar real va noreal olamni uygʻunlashtirib borishini, barcha qahramonlar ijobiy va salbiyga boʻlinganligini aytib berish muhimdir. Darslikdagi turli topshiriqlar – qahramonlarning harakatlarini baholash, ularni tasvirlashning oʻziga xos uslubi, xalq tili, takroriy gaplar, bogʻlanishlar va hokazolarga e’tibor berishni taklif qiladi.

Ishning navbatdagi bosqichi – garchi ertaklarning taqdim etish uslubi, yaratilish tarixi, oʻrni, hikoyachilar tomonidan soʻzlash uslubida farqli boʻlsa-da, koʻplab ertaklarning syujetlari bir-biriga oʻxshash boʻladi degan fikrni shakllan­tirishdan iborat.

Xulosa. Tаdqiqоtgа jаlb еtilgаn bоshlаngʻich tа’lim oʻqituvchilаri hаmdа oʻquvchi­lаrining ertak va masal jаnrlаrini oʻrgаtish ishlаrni tаshkillаshtirish uslubini, kаsbiy mаhоrаtining mаzmuni, rivоjlаnishini chuqur, аtrоflichа oʻrgаnishni tаhlil qilishdа mаtеmаtik-stаtistik mеtоddаn fоydаlаnish mumkin.

Boshlangʻich sinf oʻquvchilari bilan tashkil etiladigan amaliy tajriba ishlarining ma’lum maqsadi va unga muvofiq belgilangan vazifalar asosida tashkil etilishi quyidagi holatlarni yuzaga keltiradi:

1. tajriba-sinov ishlarining aniq yoʻnalishga ega boʻlishi;
2. tajriba-sinov ishlarini olib borishga sarflanayotgan vaqtdan unumli foydalanish;
3. kutilayotgan natijani oldindan bashoratlash;
4. aniq natijani qoʻlga kiritish;
5. tajriba-sinov ishlarining yuqori darajadagi samaradorligini ta’minla­nishi.

 Umuman, oʻzbek va jahon xalq ertaklari va masallari urf-odatlari bolalarda oʻz milliy oʻzligini anglash, madaniy merosi bilan faxrlanish, oʻz xalqining urf-odatlariga hurmat koʻrsatishga xizmat qiladi. Jahon folklori bilan tanishish bolalarga turli xalqlarning an’analari va qadriyatlaridagi oʻxshashlik va farqlarni taqqoslash hamda tahlil qilish imkonini yaratadi, bu esa tanqidiy fikrlashini rivojlantirishga yordam beradi. Jahon folklori bolalarni rasm, sahna koʻrinishlari va oʻz hikoyalarini yaratish orqali oʻzlarini ijodiy tomondan koʻrsatishga ilhomlantiradi.