Page 38 - 1-2018
P. 38
Хорижий филология. №1, 2018 йил
муносабатлари таҳлилини олиб бориш тасвирлайди. Оригинал матнда
билан бир қаторда ушбу тил воситалари тасвирланган вазиятни англаш орқали
қайси денотатларни билдиришини ва ушбу таржимон таржима тилида мавжуд бўлган
денотатларнинг умумлашмаси реал фақатгина шу вазият учун қўлланилиши
воқеликдаги қайси вазиятни акс лозим бўлган таржима усулини танлайди
эттиришини англатиб боради. (Fragile – ―Эҳтиѐт бўлинг, ойна‖, instant
Таржимон онгида оригинал матнда coffee – ―эрийдиган кофе‖), ѐки бир неча
тасвирланаѐтган вазият ҳақида тушунча вариантлар ичида кенг тарқалган,
ҳосил бўлганидан сўнг (реал воқеликни умумқабул қилинган вариант мавжуд
маълум бир кесимини тасвирловчи ўзига бўлса (Keep off the grass – ―Газон устида
хос расм), у ушбу тасаввурни ўзга тил юрманг‖). Албатта таржиманинг ягона
воситалари орқали баѐн этади. мақсади оригинал матнда тўлиқ ѐки баъзи
Ушбу модель асосчилари И.И.Ревзин сабабларга кўра тўлиқ баѐн этилган
ва В.Ю. Ройзенцвейг таржима жараѐнини вазиятни аниқ тасвирлаб беришдан иборат.
қуйидагича тасвирлайдилар. Маълумотни Ушбу вазиятда таржимон ўз таржимасига
жўнатувчи А, маълумотни қабул қилувчи масалани тўғри англаган ҳолда у ѐки бу
Б ва таржимон Т. А, оригинал матн ўзгаришлар ѐки қўшимчалар киритади ва
тилидан фойдаланган ҳолда Д реал шу йўл билан тўлик адекват таржимага
воқеликдаги маълумотни С1 юборади. эришади.
Таржимон оригинал матн тилидан Шу ўринда И.И.Ревзин ва В.Ю.
фойдаланган ҳолда С1 ва Д1 орасида Ройзенцвейгларнинг фикрлари ҳам қизиқ,
мутаносибликни ўрнатади, сўнг таржима ҳам шубҳали кўринади. Уларнинг фикрига
қилинувчи тил воситалари ѐрдамида худди кўра реал воқеликка билвосита мурожаат
шу вазиятни тасвирловчи С2 маълумотини қилмаган ҳолда бир тилдаги маълумотни
яратади. С2 маълумоти маълумотни қабул иккинчи бир тил воситалари орқали қайта
қилувчи Б томонидан қабул қилинади. Ўз яратиш аслида таржимадир ва ушбу ҳолат
навбатида Б таржима тили воситалари таржиманинг барча турларига хос бўлиб,
ѐрдамида С2 ва реал воқелик ўртасидаги синхрон таржимонлар фаолиятида яққол
мутаносибликни яратади. кўзга ташланади. Бир матнни бир тилдан
Бошқача қилиб айтганда, маълум бир иккинчи тилга ўгириш жараѐнида реал
кетма-кетликда берилган маълумотни воқеликка мурожаат аксар ҳолларда
қабул қилади ва ушбу кетма-кетликдан бадиий адабиѐт таржимасида сезилади. Шу
ўтиб вазиятни англайди, сўнг маълумотдан ўринда юқоридаги фикрни такрорлаган
тўлиқ мавҳумлашиб (яъни чекиниб), ҳолда таъкидлаш жоизки, ҳар қандай
фақатгина унга етказиб берилган таржима жараѐни қабул қилиш, таҳлил
вазиятдан келиб чиққан ҳолда маълумотни қилиш, оригинал матн мазмунини англаш
қабул қилувчи шахсга етказиб беради. босқичларини қамраб олади. Оригинал
Ушбу модель, тасвирланаѐтган матн мазмунини англаш бу реал
вазият таянч ролини бажариб, таржима воқеликни, унинг ортида турган тил
жараѐни қандай воситалар билан воситаларини идрок этишдир. Туб моҳияти
берилишига қарамасдан муҳим характерга тушуниб етилмаган матн таржима объекти
эга бўлган вазиятларда кенг қўлланилади бўлиб хизмат қила олмайди.
ва таржима жараѐнини адекват
Адабиѐтлар
1. Комиссаров В.Н. Общая теория перевода: Учебное пособие. – М.: ЧеРо; Юрайт,
2000. – 136 с.
2. Комиссаров В.Н. Лингвистика перевода. – М.: Международные отношения, 1980. –
166 с.
3. Ревзин И.И., Розенцвейг В.Ю. Основы общего и машинного перевода. - М.: Высшая
школа, 1964.-244 с.
4. Хомский Н. Язык и мышление.- М.: МГУ, 1972. – 122 с.
37
