Page 64 - 2-son-2018-yil

Хорижий филология №2, 2018 йил

ОБРАЗНИНГ БАДИИЙ ТАРЖИМАДА ТАЛҚИНИ
(В. Л. Войничнинг “Сўна” романининг рус ва ўзбек тиллари таржимаси мисолида)

Расулов Нормурод,
СамДЧТИ ўқитувчиси

Калит сўзлар: образ, оригинал тил, бадиий таржима жарёни, бадиий таржимада
бўёқдорлик, сўзма-сўз таржима, контекс, сўзнинг луғавий маъноси, асар қаҳрамони.

Бадиий тўқима образлари тегади. Буни яхши англаган ректор
кишиларнинг жуда кўпчилигига манзур вазиятни Артурга ётиғи билан
бўлиши, уларнинг кайфиятлари ифодаси тушунтиришга уринади ва у ректорнинг
бўлиши лозим. Замонамиз кишиларининг ҳар бир кўрсатмасига итоат қила
юксак новаторлик билан яратилган бошлайди. Дунёда табиати жиҳатидан
янгидан-янги образлари бир-бирларини бебошликка учиб турган ёшлар кўплиги,
такрорламаслиги, ҳаракат ва қарашлари, шунинг учун уларнинг шахсига катталар
орзу ва тушунчалари оригинал бўлиши ҳурмат билан қарашса, улар ортиқча
талаб этилади. Уларнинг ҳар қайсиси ўзига ташвиш туғдирмаслигини айта туриб,
хос бир дунё бўлиши, таъсир кучи ва ректор ўз нутқида қуйидаги иборани
эмоционаллиги ҳар жиҳатдан юксаклиги қистириб ўтади:
билан бошқа образлардан фарқ қилади. “But, of course, the most docile horse
Шунинг учун ҳам Алексей Толстой кўп will kick if you are always jerking at the
йиллик ижодий тажрибаларига асосланиб rein”[2, 42].
“Бадиий тафаккур” номли мақоласида Мазкур жумланинг рус тилидаги
“Минг хил процесслар натижасида “смирная лошадь станет брыкаться”
конвейердан чиқадиган машина каби образ иборасини ўзбек тилига тубандагича
ҳам аниқ ва ёрқин, тугал тафаккур таржима қилинганини кузатиш мумкин:
натижасидек мушкул жараён асосида “Ахир ювош от ҳам, ҳадеб жилови
юзага келади”, деган эди [1, 228]. тортаверилса, олдинги оёқларини кўтариб
Шундай экан, мутаржим ўзининг олади”[3, 32].
таржима маҳсулотини чиқарар экан, ундан Отнинг тепиши (horse will kick) ўзбек
оригинал тилда яратилган образлар, тилида отнинг олдинги оёқларини кўтариб
уларнинг ҳар қайсисининг ўзига хос бир олишига, яъни қайсарлиги тутишига
дунё бўлиши, таъсир кучи ва “мувофиқлаштирилган”. Кўриниб
эмоционаллиги, ҳар жиҳатдан юксаклиги турибдики, китобхон асар мутолааси
билан бошқа образлардан фарқ қилишини жараёнида ёшларнинг жамиятдаги ўрни,
чуқур англагани ҳолда таржима юмушига уларнинг камситилишига нисбатан ректор
киришиши тақозо этилади. тилидан олинган жумлалар орқали
Инглиз ёзувчиси В. Л. Войничнинг Артурнинг ҳам энди ёш бола эмаслигини
“Сўна” романи образларининг рус ва ўзбек тўлиқ англай бошлайди.
тиллари вариантларида ифодаланишини Маълумки, роман ўзбек тилига
кузатиш жараёнида ўша давр ёшларининг билвосита, яъни рус тили орқали
катталар томонидан кўп ҳолларда ўгирилган. Шу жиҳатдан, таржимон восита
танбеҳларга учраганига гувоҳ бўлишимиз тилда ифодаланадиган ҳар бир
мумкин. “унсур”нинг ўз эътиборидан четда
Романнинг тўртинчи бобида янги қолишига йўл қўймасликка ҳаракат
ректор асар бош қаҳрамони Артурни қилади.
дарров ўзига қаратиб олади. Чунки Зеро, романнинг рус тилидаги
университет бошлиқлари томонидан олиб вариантида жумла қуйидагича ўз
борилган сиёсат, қаттиқ танқидлар ифодасини топган:
студентлар қатори Артурнинг ҳам жиғига

63