Page 68 - 2-son-2018-yil

Хорижий филология №2, 2018 йил

متسه ترطف ءهیاپ نیرت تسپ نم тарзидаги бир рубоийсида нафақат
نیا همه اب یلو مدوبن وچ دوب Инсоннинг Аллоҳга бўлган муҳаббатининг
متسه تقیقح وترپ ز عمل کی ғоявий- бадиий талқинида, балки Ҳофиз
(Мазмуни:Махлуқотнинг энг кичиги- Шерозий бадиий услубига, мажозий
нуқтадайиман, Яратилишнинг энг охирги тимсоллар қўллашдаги поэтик
асосиман. Бўлмаслигим ҳам мумкин эди, талқинларига ҳам издошлик кўзга
лекин Ҳақиқат нуридан бир ёлқинман). ташланади:
Шу фалсафий қарашлар боис ام هناختب ز ادن یرحس دمآ
В.Маҳмуд рубоийларида ишқ тушунчаси ام هناورپ نسح عمش قشاع یماک
ҳам, маъшуқа тимсоли ҳам тор-заминий تسا هدمآ نیشنلد رای هک زخرب
севги даражаси билан чекланиб қолмайди. ام هناوید هکنآ تساجک هک دیوگ
Маъшуқа юксак осмонда, поклик қасрида. )Мазмуни: Тонгда бутхонамизга бир
У жаннат чаманида бир гулдаста, ошиқ эса овоз келди: “Ошиқнинг мақсади маъшуқа
унинг ҳажрида тупроққа тенг, афтода ҳуснига парвоналик”. Тургил, жонингга
ҳолда азоб чекади. Ошиқ назарида жойлаганинг жонона келди. “Қани у,
маъшуқа бутун борлиқ узра ягона, юксак бизнинг девонамиз”- деб сўрайди).
гўзаллик, ҳусну чирой ва камолот соҳиби. Айтиш мумкинки, мумтоз
Айнан шу сабаб ошиқ маъшуқасининг шоирларнинг барчасида бу сингари
нозлари-ю, ситамларидан, шафқатсиз ҳажр фалсафий қарашнинг турли-туман поэтик
изтиробларидан нолимайди. Нолиса-да, талқинлари беқиёс шаклда юзага чиққан ва
маъшуқасига бўлган садоқатидан умид бу ҳол ҳануз инсониятни ҳайратга солиб
узмайди. Маъшуқа қошида имон келтирган келмоқда. Хусусан, Умар Хайём ишқ ва
ошиқ дўзах азоби қўрқувидан ёхуд жаннат ошиқлик тушунчасини шундай
умидида эмас, балки ишқ туфайли уни таърифлаган эди :
суяди, унга интилади. Тасаввуф илмида Хуршеди сипеҳри безаволи ишқ аст,
дастлаб биринчи сўфи аёл “Робия Адавия Мурғи чамани хуҷастафоли ишқ аст,
Аллоҳга муҳаббат ғоясини илгари сурди. Ишқ он набувад, ки ҳам чу булбул
Унингча, жаннат орзуси ва дўзах азобидан ноли,
қўрқув нажот воситаси бўла олмайди. Ҳар гаҳ, ки бимириву наноли -ишқ
Инсон Аллоҳни шундай севиши керакки, аст
унинг ишқи бу дунё ҳою ҳавасларини (Таржимаси:
куйдириб юбориши керак. У Аллоҳни Ишқдир абадийлик авжида офтоб,
фақат Аллоҳ бўлгани учун севиш 7 Ҳаёт чаманида толедан хитоб,
лозимлигини уқтиради. Ана шу сўфиёна Булбул каби нола қилмоқ ишқ эмас,
қараш Вадуд Маҳмуд томонидан Ишқ нола қилмаслик бўлсанг юз
8
қуйидагича бадиийлаштирилади: хароб ).
میدروآ شخزود سرت ز هن نامی ا В.Маҳмуднинг ишқ борасидаги
میدرک ور وا هب شتًنج هب لیم هن тушунчаси ҳам салафлар билан ҳамоҳанг
دنکفا یرارش وا قشع ءهبزج نوچ бўлиб, таъриф-тавсифда ўзига хос бадиий
میدرورپ لد هب وا قارف غاد ام талқинлар яратади. Чунки шарқ мумтоз
(Мазмуни: Дўзах қўрқувидан имон шеърияти асосланган ғояга кўра “Ишқ –
келтирмадик, Жаннати умидида юз камолот калити ва иксири аъзам, ишқ мис
қаратмадик. Унинг ишқи жазбасидан вужудимизни олтинга айлантирувчи
9
учқун сачради, биз ишқи фироқини кимё” .
кўнгилга экдик). Ошиқ шу қадар تسرچ هللا لبلب بیدا تسا قشع
вафодорки, ҳатто маъшуқа фироқи доғини تسرپ هلاه دوب هناورپ تسا نآ ز
кўнглига экади, токи унинг ишқи ошиқ
қалбида янада ривож топсин. Савол-жавоб
8 Ҳофиз. Ғазаллар. ЎзССР Давлат бадиий адабиёт
нашриёти Тошкент-1958. Сўзбоши муаллифи ва тузувчи
7 Сирожиддинов Ш. Ўзбек мумтоз адабиётининг Ш.Шомуҳамедов. 244 - бет.
фалсафий сарчашмалари. –Тошкент: Янги аср авлоди. 20011. 9 Комилов Н. Тасаввуф. Биринчи китоб. –Тошкент:
141-б Ёзувчи, 1996. 43-б.

67