Page 8 - 2-son-2018-yil

Хорижий филология №2, 2018 йил

адолатпарварлик руҳида қизиқарли Rime of the Ancient Mariner ”) ҳисобланиб,
ифодаланиб, онгли равишда, бизнинг денгизчи байрамга шошилаётган
табиатимизга хос фундаментал йигитчани тўхтатиб, унга ўзининг ғалати
қонуниятларни ўзида мужассам этмоғи ҳикоясини сўзлаб беради. У денгиз
лозимдир”. сафарларидан бирида, кемасига омад
Вордсворт XVIII аср классицизм келтирувчи – альбатрос 1 қушини
шеъриятининг анъанавий шеърий ўлдирганини айтади. Бироқ ишлар аксига
услубларига амал қилмай, ўзига хос тарзда олиб, барчаси барбод бўлади. Яъни
битиклар қоралаб, инглиз шеъриятида туб денгизчининг бошига ҳисобсиз кулфатлар
ўзгаришлар ясади. Вордсворт ва ёғилиб, кемада ичимлик суви қолмай,
Кольрижнинг мутлақо янгича ҳаракат– одамлари ҳалок бўлади. Фақатгина
ларини А.С.Пушкин шундай изоҳ–лайди: денгизчининг ёлғиз ўзи тирик қолади.
“Ҳали вақти келиб, инсон ақли бир Шундан сўнг у бўлиб ўтган
хилдаги танланган ва чегараланган ижод бахтсизликларнинг асл сабаби унинг ёмон
маҳсулларидан зерикиб, аввалига хор иши оқибатида рўй берганини англаб етиб,
қилинган янгича қарашлар ва ғалати осмонга қараб тавба-тазарру қилади. Шу
услубларга яна мурожаат қилади”. заҳоти шамол эсиб кемани қирғоққа
Вордсвортнинг ўзига хос йўналтиради. Чолнинг нафақат ҳаёти
ҳиссаларидан бири шу эдики, у деҳқон сақлаб қолинган, балки қалби ҳам
руҳиятини тушунишга, уни шеърга покланган эди.
солишга интилади. Энг тоза ва соф Аввалига Кольриж қаҳрамони ўз
туйғулар ҳам деҳқон болаларида намоён хатти-ҳаракатлари билан нақадар
бўлади, дейди шоир. Унинг “Биз еттовлон” тошбағир инсон эканлиги эътироф
(“are Seven”) номли қиссасида саккиз ёшли қилинса, аммо кеч бўлса-да ўз айбига
қизалоқ ҳақида ҳикоя қилинади. иқрор бўлиб, яратгандан қилмишлари учун
Болаларнинг икки нафари вафот этган афв этишини сўраб ёлворади. Уйғонган
бўлишига қарамай, қизча оиласида еттита виждони унга энг олий маънавий
фарзанд борлигини таъкидлайверади. Шу қадриятлар моҳиятини очиб беради. Ушбу
йўсинда, ижодкор қаҳрамонига тасаввуфий романтик қаҳрамон тасаввуфий безаклар
руҳни сингдиришга интилади. Қизча билан ўқувчи онгида гавдаланади.
қалбининг туб-тубидан кўнгил Шундай қилиб, “Кўл мактаби”
адабийлигини англаб етади, гўёки унинг шоирлари ижодида эстетик оҳангларга
қондошлари ўлмаган, улар ҳануз тирикдек. урғу берилиб, уларга борлиқдаги сиёсий ва
Кольриж инглиз шеъриятида ўз ёзиш фалсафий жараёнлар халқона ҳамда
услуби билан муҳим ўрин тутади. Унинг ноодатий усулларда ифода этилади.
шеърлари ўз даврининг нуфузли Инглиз романтизмининг иккинчи
ижодкорларига бевосита чуқур таъсир босқичи – 1812-1832 йиллар (Байроннинг
кўрсатган. Унинг замондошлари шоирни “Чайльд Гарольднинг саргузаштлари”
ўз асарлари устида бошқа ижодкорларга (“Childe Harold’s Pilgrimage”) асарининг
қараганда янада пухтароқ ишлайдиган биринчи нашри чоп этилган даврдан то
моҳир уста сифатида тан олишган. Вальтер Скоттнинг ўлимигача бўлган
Шунингдек, “Кўл мактаби” гуруҳи аъзоси давр)ни қамраб олади. Бу даврнинг асосий
бўлмиш Саути ва Вордствортлар ҳам ютуқлари Байрон, Шелли, Скотт, Китс
унинг маслаҳати ва кўмагига таянишган. номлари билан узвий боғлиқдир.
Шоирнинг Вордстворт ижодига таъсири Байроннинг “Чайльд Гарольднинг
ниҳоятда сезиларли бўлиб, танқидчилар саргузаштлари” (“Childe Harold’s
Кольрижнинг “Диалогли шеърият” Pilgrimage”) поэмаси барча миллатлар
ғоясининг асосий мазмунини унда озодлиги мадҳ этилиб, унда мустақиллик
кўришади.
Кольрижнинг машҳур асарларидан
бири “Қари денгизчи афсонаси” (“The 1 Альбатрос – узун тумшуқ ва кичик қанотли
катта денгиз қуши.

7