Page 25 - 3-2017

Хорижий филология.№3, 2017 йил

ЧЕТ ТИЛЛАРНИ ЎҚИТИШНИНГ ПЕДАГОГИК ТАМОЙИЛЛАРИ

Маҳмудова Муяссар,
СамДЧТИ профессори

Калит сўзлар: рақобатдош кадр, кўптиллилик, педагогик тамойиллар, индивид,
интерфаол дарс.

Тил ѐрдамида инсоният ўзининг Бинобарин, бугунги кунда ўқувчи-
адабий, диний, фалсафий, маърифий ѐшлар, талабалар ўтмиш авлодларнинг
соҳалардаги қадриятлари, асарлари, миллий тил ва умуман тилга бўлган
меросини яратган. Шу билан бирга, айнан муқаддас муносабатининг негизларини
тил воситасида инсон фаолиятининг турли аниқ билишлари, уларнинг ҳам ўз
йўналишларига тааллуқли мерос анъаналари қаторига киритишлари тақозо
яратилган. Тил башарият маънавий- этилади. Мазкур билимлар талаба-ѐшлар
маданий меросининг бош воситасидир. тафаккурида қуйидаги феъл-атвор ва
Тил орқали инсоният миллий-маънавий характер хусусиятларининг шаклланиши
ҳамда маданий мероси ва қадриятлари учун хизмат қилади:
намоѐн бўлади. Шу билан бирга, айнан тил - ўзбек тилини ардоқлаш, унинг
воситасида миллийлик қирралари, унинг ўзбек миллати ва халқининг бетакрор ва
хусусиятлари, миллийлик тизими бош хусусиятларидан бири эканлигини
шакллантирилади. Бинобарин, тилдан англаш, ўзбек тилига муқаддас қадрият
ташқарида на маданият, на халқ, на сифатида қараш, ўз тили бойлиги ва
маънавият, на тарих мавжуд бўла олмайди. имкониятларини эгаллашга саъй-ҳаракат
Уларнинг барчаси тил воситасида амал қилиш;
қилади. - ўзбек тили тарихи ва ўзбек тилида
Ўзбекистонда тилларга бўлган яратилган маънавий-маданий мерос билан
муносабат ўзининг икки ўзаро боғлиқ, шу ғурурланиш, унинг дунѐ ҳамжамиятида
билан бирга, ўзига хос хусусиятлари тутган бетакрор ва табиий бўлган ўрнини
орқали намоѐн бўлади. Булар: ардоқлаш, ўзбек тили ўзбек халқини дунѐ
а) ўз она тилига бўлган миллий ҳамжамияти учун таништирувчи восита
ўзликни англаш ҳамда миллат маънавияти эканлигини англаш;
ва генофондини асраш, миллий - шу билан бирга, барча миллий
манфаатларни муҳофаза қилиш асоси тиллар ўз ҳалқи учун ардоқли эканлигини
сифатидаги эъзозли ва қадрли муносабат; ҳисобга олиш, барча халқлар учун
б) хорижий, яъни чет тилларига маънавий бойлик эканлигини тушуниш,
нисбатан миллий анъаналар ва инсоннинг шу боис ѐшларнинг тил ва тил
дунѐ ҳамжамиятидаги ўрни ҳамда муносабатларига нисбатан, ўзга тилларни
мавқеини таъминловчи ва кўтарувчи манба ўрганиш орқали ўзга халқлар маданияти,
сифатидаги хурматли муносабат. улар тарихи ва маънавий меросига
Бизнинг юртимизда кўп тиллилик нисбатан бағрикенг бўлишга интилиш;
ѐки полиглотлик ҳодисаси қадимдан - тил ва тил ўрганишга доир Шарқ ва
мавжуд бўлиб, Ўзбекистонда кўпчилик Ғарб мутафаккирларининг барча
дунѐ тилларини ўрганишга яратилган фикрлари, қарашлари ва муносабатларини
ижтимоий-таълимий шарт-шароитлар бир идрок этиш, улардан ўрнак олиш, мана шу
томондан бизнинг ѐшларимиз учун фикрларнинг мағзини чақишга, ҳаѐтий
қадимий мерос саналса, иккинчи томондан мезонга айлантиришга ҳаракат қилиш.
замонавий, ҳар томонлама мукаммал ва Бинобарин, чет тилларни
етук мутахассис бўлиш учун қўйилган ўрганишда миллий анъаналар, қадриятлар,
қадамлардан биридир. Шарқ ва Ғарб мутафаккирларининг

24