Page 49 - 4-2016
P. 49
Хорижий филология. №4, 2016 йил
(1-t. 380); CHag‗la uch qabilasining yaylovi ya‘ni u shahar suvor qabilasiga tegishli
(1-t.405). Elka (elka buloq) turk qabilasining ma‘nosida bo‗lsa kerak (1-t.410); Tavg„ach -
biri (1-t.149); Tatar-turkiy xalqlarning bir uyg‗ur. U ―tat‖dir (bu erda biroz aniqsizlik
urug‗i (1-t.156, 389); Aramut-uyg‗urlar bor-S.M.). Ular Chin, ya‘ni Tavg‗achda
yaqinida turuvchi bir turk qabilasi (1-t. 157); yashaydilar. Har bir katta narsaga ham
Yabaqu-qabila. Bujrach ularning begi (1- tavg‗ach azi deydilar. Tavg‗ach Mochin
t.161); Tangut-Chin viloyatda yashovchi mamlakatining nomi ham. Bu mamlakat
qabila (1-t.294); Yamak - qipchoqlarning bir Chindan to‗rt oylik yo‗l uzoqdir.Chin aslida
toifasi Irtish yoqasida yashaydilar (1-t. 314); uchtadir: 1). Yuqori Chin-bu Sharqda bo‗lib,
To„bo„t - turk diyorida yashochi bir qavm. bunga Tavg‗ach deyiladi. 2). O‗rta Chin-buni
Mushk olinadigan kiyik shularning yerida Xitoy deyiladi. 3).Quyi Chin-buni Barxan
bo‗ladi. Bular bir jinoyat qilib Yamandan deyiladi va u Qashqardadir. Lekin hozir
qochib, dengiz yo‗li bilan Chinga o‗rnashib (Mahmud Koshg‗ariy davrida-U.S.) Tavg‗ach
qolgan. Sobit degan kishining avlodidir. U ni Mochin, Xitoyni Chin deb yuritiladi. Tat -
kishi shu yerni yoqtirib, joylashib qolgan va tavg‗ach yoki uyg‗urdir. Birinchi so‗z tat-
avlodi ko‗paygan. Avlodlari ko‗pligidan forsi, ikkinchi so‗z tavg‗ach-turk o‗rnida
turklar yeridan 1500 farsax yerni olganlar. qo‗llaniladi. Tat tavg‗ach so‗zi turk va fors
Sharq tomoni Chin, g‗arb tomoni Kashmir, demakdir, turklashgan forsdir-U.S. (1-t.423),
shimol tomoni Uyg‗uriston eli, janub tomoni Sumlim tat - turkcha bilmaydigan fors.
esa Hind dengizidir. Ularning tillarida Umuman, sumlim so‗zi turkchani
arablarning ta‘siri bor.Chunki ular onani uma, bilmaydigan kishilarga nisbatan qo‗llaniladi
otani aba deydilar (1-t.337); Kuchat - (1-t.448); Qirqiz-bir turk qabilasi, qirg‗iz (1-
Xorazimda turuvchi turklar (1-t. 338); Arg„u- t.426); Ug„roq - bir qabila nomi.
qabila (1-t. 341); Kujo - uyg‗urlar yaqinida Ug‗roqlarning odamlari g‗ayratli, eydigan
yashovchi bir urug‗. Bo‗ko‗ qal‘asi kujo bilan ovqatlari uloqdir (1-t.435); Sug„dak –
uyg‗urlar o‗rtasida bo‗lgan (1-t. 342); Bulaq - Bolasog‗unga joylashgan bir qavm, Ular
bir turk qabilasi. Ularni qipchoqlar asir qilgan Samarqand va Buxoro o‗rtasidagi sug‗ddan
edilar, so‗ngra xudo qutqardi va ular alka bo‗lib, keyin turklashib ketgan qavmdir (1-
bulaq deb ataladigan bo‗ldilar (1-t. 360); t.437); Qarluq - turklarning bir guruhi. Ular
Charuq-barchuq ismli Afrasiyob shahrida ko‗chmanchi bo‗lib, o‗g‗uzlardan boshqa
turuvchi bir toifa (1-t. 362); Tajik nomli (farqlanuvchi-U.S.), ular ham tukmandir (1-
qavm (1-t. 368); t.439; Qirnnak-joriya, cho‗ri. Ug„roq,
Chumul (jumul) - turklarning bir yabaqu, qoy, jumul, basmil, o„g„uz, yamoq
qavmi (izoh: Jumullar haqida devonda va qipchoqlar so‗zi (1-t.439); Kenjak-
ma‘lumot juda oz. Ular ko‗proq sahroda turklarning bir toifasi (1-t.444); Basmil - turk
yashar edilar. Ularning tillari o‗zlariga xos urug‗laridan biri (1-t.445); Bayanak
edi. Basmil qabilasi bilan birlikda qilingan (bajanak) - Rumga yaqin turuvchi turkiy
janglari haqida to‗rtlik parchalaridagina ular qabilalardan biri. Ular o‗g‗uzlarning bir toifsi
nomi qabila tarzida eslatiladi (Izoh: 1-t. 375). sifatida ―bajang‖ ham deydilar (1-t.450;
Masalan, bir she‘riy parchaning mazmunini O„g„uz - Rumdan Chin yaqiniga qadar
ilova qilamiz: Yabaqu jangiga hoqonni yerlarda ham tarqalgan turkiy qabila (1-t.479).
yordamga chaqirib aytadi. Bizning odamlar Bunday izohlar devonning 2 va 3-tomlarida
podshoga qarshilik qilmaslik uchun muohada ham mavjud. Mahmud Koshg‗ariy 1-tomda
yozadilar. Hozir basmil va jumul qabilalari qabilalar haqida maxsus to‗xtalganligi sababli
biz bilan urushmoqqa yig‗ildilar (1-t.424.); biz faqat shu kitobdagi (1-tomdagi)
Kanjoq – qabila (1-t.405); Tuxsi - ma‘lumotlarni havola etdik.
turklarning bir toifasi, Qiyosda turadilar, Xullas, devondagi izohlardan ma‘lum
ularni tuxsi chigil deydilar (1-t.399). Saxsin - bo‗lishicha, X-XI asrlarda turk, chigil, o‗g‗uz
bulg‗orlar yaqinidagi bir shahar. U Suvordir, va qipchoq tiliga xos lahjalarning nufuzi
48
