Page 7 - 3_2019

Хорижий филология №3, 2019 йил

бошқа талқин билан алмаштириш алмаштириш жараѐни тушунилади. Бунда
демакдир‖. мазкур хабарнинг координата тизимига
Ж. Кэтфорд (1965): ―Таржимага инвариантлик (энтропия сабаб канчалик
қуйидагича таъриф бериш мумкин: имкон бўлса, шунчалик) сақланмоғи
таржима – бир тилдаги матний материални лозим‖.
(ИЯ) бошқа тилдаги эквивалент матний А.Попович (1975): ―Таржима нутқий
материал билан алмаштиришдир (ПЯ)‖. матнни қайта кодлаш бўлиб, бунда
Ю.Кузьмин (1968): ―Таржима, матннинг янги лисоний қиѐфаси ва
аввало, коммуникация жараѐни, янада стилистик шакли юзага келади‖.
аниқроғи, унинг бир бўлаги бўлиб, бу Г.Егер (1975): ―Таржима бир
жараѐнда воқеликка доир бирор вазият валентли лисоний хабардан фарқ этувчи
хусусида бир тил белгилари орқали алоҳида коммуникацияни шундай йўл
ифодаланган хабар, унинг маъноси тўлиқ билан таъминлайдики, бунда, дейлик, Я-а
сақланган ҳолда бошқа тил белгиларига тилдаги матн қайта кодланса, унинг
ўзгартирилади‖. коммуникатив маъноси Я-б тилда
Ю. Найда ва Ч.Р. Табер (1969): сақланиб қолиши зарур, негаки Я-а
―Таржима – продуктор-тилдаги фикр- тилдаги матн билан Я-б тилдаги матн
мулоҳазани рецептор-тилда, биринчидан, коммуникатив жиҳатдан ўзаро
мазмун, иккинчидан, услуб нуқтаи эквивалентдир‖.
назаридан эквивалентга яқинлаштириб В.Вилс (1977): ―Таржима – матнни
қайта яратишдир‖. қайта ишлаш ва қайта ифодалаш жараѐни
А. Фѐдоров (1970): ―Таржима бўлиб, у аслият тилдаги матндан ўгирма
жараѐнининг мақсади – лисоний асар тилдаги матнга қараб ҳаракатланади.
яратишдир, бундай асар эса ғоявий ва Бунда аслият тилидаги матнга ўгирма
эстетик яхлитлик сифатидаги аслиятга ўз тилидаги матн имкон қадар эквивалент
мазмун –моҳияти ва услубий функциясига бўлиши шарт қилиб қўйилади. Зеро,
кўра мувофиқ бўлмоғи лозим‖. таржима аслият матнининг мазмуний ва
К. Райс (1971): ―Таржима – тортиқ услубий қайта идрок этилишини
этувчи тилдаги матннинг қабул қилувчи (Textvorlage) назарда тутади‖.
тилдаги версияси бўлиб, мазкур версия М.Снелл-Хорнби (1986): ―Таржима –
учун оригинал матнни унга уйғун матн бирор матннинг ўзга маданий муҳитда
типи воситасида бериш, оригиналнинг янгидан яралишидир. Бунда у мазкур
ички тил қоидалари орқали юзага маданиятнинг бир бўлагига айланади ва
чиқаѐтган ғайри лисоний унда ҳукм сураѐтган вазиятга
детерминантларини ифодалаш бош мақсад мувофиқлашади‖.
ҳисобланади‖. А. Швейцер (1988): ―Таржима –
В. Коллер (1972): ―Таржима, тиллараро ва маданиятлараро
лингвистик жиҳатдан, Я1 тил коммуникациянинг бир йўналиши ва икки
инвентаридаги а1, а2, а3... элементларини босқичга эга жараѐни бўлиб, бу жараѐнда
Я2 тил инвентаридаги б1, б2, б3 бирламчи матн аниқ мақсад (яъни таржима
элементлар ѐрдамида қайта кодлаш ѐки қилиш) кўзда тутилган ҳолда таҳлил
субститурлаш деб таърифланиши этилиб, шу асосда иккиламчи матн
мумкин‖. (метаматн) юзага келтирилади ва шу
В.Комиссаров (1973): ―Таржиманинг иккиламчи матн бошқа тил ҳамда
денотатив назариясига кўра, таржима – маданият муҳитида бирламчи матн ўрнини
аслият тилида тавсифланган денотатларни босади; иккиламчи матн икки тил,
таржима тилида қайта тавсифлаш маданият ҳамда коммуникатив вазият
жараѐнидир‖. ўртасидаги фарқ-тафовутлар сабаб жузъий
А.Людсканов (1975): ―Таржима ўзгаришга учраган бирламчи матннинг
деганда муайян хабарни таркиб топтирган коммуникатив эффектини беради‖.
белгиларни бошқа бирор код белгиларига

6