Page 63 - 1-2016

Хорижий филология. №1, 2016 йил

یگذًز‖(―Ҳаѐтдан бир варақ‖), ― ریصً Заҳро Завориѐн бўлиб, унинг ―تثحه تیعٌْوه‖
ىاخ‖(―Насирхон‖), ― ٍار َت نشچ‖(―Йўлга кўз (―Муҳаббатни ман этиш‖) 11 ҳикояси аѐл
тикиб‖), ―َتسکش یاِلپ‖ (―Синган кўприклар‖) вафоси, садоқати ҳақидаги чиройли севги
ҳикоялари бўлиб, мавзу жиҳатдан ҳикоясидир. Воқеа суд залидан ѐш
жамиятнинг маънавий-ахлоқий, ижтимоий оиланинг ажралишидан бошланади.
муаммоларига бағишланган. Дастлаб бахтли оила бошига мусибат
Важиҳе Али Акбари Сомонийнинг тушади: ѐш эр Фуад ногирон бўлиб қолади.
" ىارات ریز " (―Ёмғир остида‖) 9 номли Лекин севикли хотини Афсона эрининг
ҳикоясида ҳозирги куннинг энг долзарб ногиронлигини кўтаради, унга меҳр бериб
саналган муаммоларидан бири – кўкрак қарайди. Бироқ ногирон эр билан ѐш
саратони касаллигининг аѐл руҳиятига умрини хазон қилишни истамаган
таъсири қаҳрамоннинг туйғулар Афсонанинг ота-онаси бу ҳолнинг давом
манзарасини яратиш орқали ѐритиб этишига қарши. Улар қизларини Фуад
берилган. Ҳикоядаги воқеалар бош билан ажрашишга мажбур қилишади. Суд
қаҳрамон - Аѐл (ҳикояда унинг номи уларни ажратади. Афсонанинг кўнгли,
берилмайди) тилидан ҳикоя қилинади. гарчи улар энди эр-хотин бўлмасалар-да,
Унда оила, эр-хотин муносабати, руҳий Фуадда қолади. Ота-она зўравонлиги
ҳолат тасвирлари орқали унинг қизларини бахтсиз ҳаѐт кечиришга
психологик портрети яратилади. мажбурлайди.
В.Сомоний табиат тасвирини қаҳрамон Юқорида келтирилган аѐллар
руҳи, психологиясига мос равишда чиза ижодидан намуналар бизга эрон ҳаѐтидан
олади, уларни уйғунлаштириб юборади. турли манзаралар, яшаш тарзи, оилавий
Ҳикоянинг сюжетини бош қаҳрамоннинг муносабатлар тўғрисида озми-кўпми хабар
кўкрак бези саратонига чалиниши билан беради. Аммо замонавий эрон адабиѐтида
боғлиқ ҳодисалар ва уларнинг қаҳрамон аѐл кўнглини тўла англашда, қалби тубига
руҳиятига таъсири тасвири ташкил қилади. етиб боришда, унинг барча сир-
Ҳикоя сюжетида илгари сурилган асосий асрорларини кашф этишда таниқли адиба
ғоя инсоннинг ҳаѐт қийинчиликлари Розия Тужжорга тенг келадигани
олдида чекинмаслиги, доимо умид билан топилмайди.
яшаш кераклигидир. Розия Тужжор ўзига хос бир услубда
Истеъдодли адибалардан 1972 йилда ѐзадики, унинг асарлари фалсафий
туғилган Маниже Жонқули 90-йилларда мушоҳадалар билан бойлиги, тил ва услуб
ижодий фаолият билан шуғулланишни гўзаллиги ҳамда ижтимоий
бошлаган. Маниже ҳам В. Сомоний каби муаммоларнинг ўртага қўйилиши
ўз ҳикояларида, асосан, аѐллар образига жиҳатидан бошқа ѐзувчиларнинг
мурожаат этади. Унинг ― ًَاگیت‖ асарларидан ажралиб туради. Р.Тужжор
10
(―Бегона‖) ҳикояси шаҳид кетган ўғлини ҳикоялари қаҳрамонларининг аксарияти
хотирлаб маърака қилаѐтган бир бева, аѐллардир. Унинг қаламига мансуб ― ةیس نُ
ѐлғиз яшайдиган аѐл ҳақида. Она ўн саккиз ٍراتس نُ‖ (―Ҳам олма, ҳам юлдуз‖) 12
йил олдин фарзандини урушда йўқотган, тўплами йигирма иккита ҳикоядан иборат.
бироқ бу хотира фақатгина она қалбида Шулардан ўн еттитасида аѐллар образи
мангу яшайди. Ҳикояда хотира марказий ўринни эгаллайди ва фақат
муқаддаслиги ғояси етакчилик қилади. бешта ҳикоядагина эркаклар бош қаҳрамон
1962 йилда Теҳронда туғилган, 80- сифатида гавдаланганлар, бироқ уларда
йилларда ижод эта бошлаган яна бир адиба ҳам олдинги ҳикояларда бўлгани каби аѐл
персонажларнинг фаол иштироки сезилиб

9 Шу асар, 99-с.
10 11 Шу асар, 149-с.
Современная иранская проза. Антология
иранского рассказа.Том I. Стр. 54. 12 1386 / 2007 ىارِت . ٍراتس نُ ةیس نُ . راجت َیضار
62