Page 65 - 1-2016

Хорижий филология. №1, 2016 йил

ҳикояларидан фарқли равишда ўқувчида монологи орқали унинг болалигидан то
бир оз хурсандчилик уйғотадиган ― ىآ زار ўрта ѐшли давригача бўлган муддат кўз
ٍراتس‖ (―Ўша юлдузнинг сири‖) 18 номли ўнгимизда гавдаланади. Мазкур ҳикояда
севги мавзуси ҳам бор. Бўйи етган қиз ҳам адиба аѐл қалб кечинмаларига катта
ногирон онаси билан яшайди. Онанинг аҳамият берган. Ҳикояда олдинги
бутун танаси ишламайди, у доимо ҳикояларидаги каби маҳзунлик ҳукмрон,
қизининг қаровига муҳтож. Қизисиз она жуда кўп жойлари мавҳум, мажозларга бой.
кичкинагина ишни ҳам, бирон- бир Р.Тужжорнинг ― ریخ َت ةش . مارآ‖
ҳаракат ҳам қила олмайди. Касал онани (―Хайрли тун‖) 21 ҳикояси магик реализм
деб қиз ўз бахтидан воз кечади. Чиройли, услубида ѐзилган ҳикоя. Бу ҳикоя совуган
аммо ҳазин бу ҳикоя садоқат, вафо, муҳаббат, бегоналашган эр-хотин, лоқайд
масъулият ва ушалмаган бахт тўғрисида. эр, эрининг заррача бўлса-да меҳрига
Балки орзулар ушалар, чунки ҳикояда муҳтож аѐл ҳақида. Эрининг
хотима йўқ, у китобхонга ҳавола қилинган. лоқайдлигидан озор чеккан аѐл унинг
Китобхонни ҳикояга ижодий ѐндашишга эътиборини жалб қилиш учун кўп ҳаракат
ундайди. Инсон эса эзгуликка ишонади. қилади. Эри эса телевизордан кўзини
Адибанинг ―جّرع‖ (―Парвоз‖) 19 узмайди, соябон ушлаган аѐл расмини
ҳикояси севги, ишқ мавзусида. Ҳикоя чизади. Эрининг эътиборини ўзига
шоирона услубда ѐзилган. Қаҳрамон – қаратолмаган аѐл ниҳоят соябонни олиб
шаҳарлик қиз, у отаси билан қишлоққа ўзини деразадан ташқарига ташлайди.
келишни яхши кўради. Йигит эса қишлоқ Шамол уни ўзи билан олиб кетади. Бу
муаллимининг ўғли. У ишбилармон, эпизод Г.Маркеснинг ―Танҳоликнинг юз
нуфузли, тадбиркор инсон. Улар турмуш йили‖ асари қаҳрамонининг ҳаѐт
қурадилар. Ҳикоя иккинчи шахсга азобларидан безиб чойшабга чиқиб
(аѐлнинг севган кишисига, яъни эрига) осмонга учиб кетганини эслатади.
мурожаат қилиб ѐзилган. Қаҳрамон аѐл ― جًرت ّ جًراً غات ات جًر مذق تفُ‖
шахсияти табиат билан бирлашиб кетади. (―Апельсинзоргача етти қадам ранж‖) 22
Қишлоқ манзаралари, дарѐ, узумзорлар, ҳикояси мажозий, сюрреалистик
боғлар, кун ва тун ҳам аѐлнинг унсурларга бой. Асрлар давомидаги
изтиробларига шерикдек гўѐ. Асарда қисқа, аѐлнинг қисмати ҳақидаги ҳикоя. Аѐл
ифодали бадиий жумлалардан доимо эркак билан бирга, яхши онлари ҳам,
фойдаланилган. Р.Тужжорнинг ―Парвоз‖ ѐмон кунлари ҳам эркак билан боғлиқ.
ҳикоясидаги шоирона услубни насрий Эркак ҳам зулм ўтказувчи, ҳам халоскор.
шеърга қиѐслаш мумкин. Бу иккиси – аѐл ва эркак ўртасида доим
― تسا تخس دات رد َللا یراذِگً‖ (―Шамолда ришта бор. Бу ҳикоя оддий сюжетли бир
лолани асраш қийин‖) 20 ҳикояси воқеани баѐн этувчи ҳикоя эмас, балки
сюрреалистик ҳикоялар жумласига киради. фалсафий-ахлоқий маъноларга,
Ҳикоя бош қаҳрамон Нозанин исмли мулоҳазаларга тўла ҳикоя ҳисобланади. Бу
аѐлнинг ўз-ўзига мурожаатидан иборат ҳикоя қаҳрамонлари – аѐл ва унинг эри.
бўлиб, монолог сифатида ѐзилган. Мазкур Етти қадам – аѐл яшаган даврларнинг етти
ҳикоя қаҳрамоннинг ѐлғизлиги, босқичи: олдин ибтидоий, кейин кўчманчи
бахтсизлиги, машаққатлари ҳақида. саҳровий, кейинроқ феодал ва ҳоказо.
Ҳикояда Нозаниннинг турмуш Қаҳрамон аѐл бир нечта даврларда яшайди.
тафсилотлари, ҳар бир бажарган уй Ёзувчи барча ҳикояларида бўлгани каби
юмушлари кўрсатилган. Нозаниннинг мазкур ҳикоясида ҳам ўзига хос образлар
топадики, биз ҳеч қайси адибларда бундай

18 67 ص 1386 / 2007 ىارِت . ٍراتس نُ ةیس نُ . راجت َیضار
19 21
25 ص ٍراتس نُ ةیس نُ . راجت َیضار 261 ص ٍراتس نُ ةیس نُ . راجت َیضار
20 Шу асар, 155-с. 22 Шу асар, 83-с.
64