Page 72 - 1-2016

Хорижий филология. №1, 2016 йил

Doch , Allerliebste, gleich erkenn ich этилади. Арузда мисрани ташкил этган
dich бўғинларнинг ―сифат‖ жиҳатидан ҳам бир
Биринчи мисрада 11 та бўғин тартибда келиши ва бу тартибнинг байтда
мавжуд, иккинчи мисрада эса 10 та бўғин мутассил такрорланиши қоидаси ҳам
мавжуд. Демак, ҳар бир байт а,б шаклда мисрада бўғинлар сонининг бир миқдорда
қофияланиб, бир хил ритмни сақлаш бўлиши қоидасини бекор қилмайди, балки
мақсадида ғазалнинг бошидан охиригача системани янги имкониятлар билан
биринчи мисрада 11 та, иккинчи мисрада бойитади‖( 2: 299).
эса 10 та бўғин такрорланиб келган. Юқорида айтганимиздек, ―In
Натижада ғазалда ўзига хос мусиқийлик, tausend Formen magst du dich verstecken‖
оҳангдорлик юзага келган. Юқорида ғазали ―Зулайҳонома‖ нинг интиҳоси
айтилганидек, аруз вазнининг ўзига хос бўлиб, шоир Зулайҳо мисолида ўз
хусусияти бўғинларнинг бир хиллиги эмас, муҳаббатини энг сўнгги поғонага қадар
яъни бўғинларнинг қисқа ва чўзиқ баралла куйлади. Аллоҳнинг 99 номида
ўқилишидир. Эътибор беринг: зоҳирий баѐн қилиб, Ҳаққа эриштиради.
In tausend Formen magst du dich ―Ҳотамнинг Зулайҳога муҳаббати
verstecken, умуминсонийликка ва абадий етукликка
Doch, Allerliebste, gleich erkenn ich бўлган муҳаббатдир. Шу муҳаббат
dich туфайли у ўзини қурбон қилишга тайѐр. У
байтининг парадигмаси қуйидагича ҳаѐт мазмунини шунда деб билади. Ўлим
бўлиши мумкин : ва ҳаѐт ! Ўлим Гѐте фикрича, ҳаѐтнинг
-V- - - - V - - V – интиҳоси эмас, балки ҳаѐт дебочасидир‖
- V - - V – V - - - ( 4 : 11).
Демак, бармоқ ва аруз Ҳуллас, буюк олмон шоири
системаларининг бир – биридан фарқи И.В.Гѐте олмон шеъриятига шарқона
қанчалик катта бўлмасин, уларнинг жанр, яъни аруз вазнини олиб кирди. Аруз
асосида маълум даражада бирлик ҳам вазнидан руҳланган Платен, Рюккерт каби
мавжуд. шоирлар олмон тилида аруз вазнида
Ҳар икки ритмик системада ҳам кўплаб ғазал ва рубоийларни яратиб,
мисраларнинг метрик жиҳатдан тенглиги, олмон шеъриятига шарқона руҳ , шарқона
даставвал, уларга кирган бўғинларнинг сон маъно ва мазмун олиб кирдилар.
жиҳатидан бир хиллиги билан тайин

Адабиѐтлар
1.Goethe I. W. West - östlicher Divan – Stuttgart , 1819
2. Иззат Султон .Адабиѐт назарияси - Тошкент, 1980
3. Ҳ.Ҳомидий ва бошқалар . Адабиѐтшунослик терминлари луғати – Тошкент :
―Ўқитувчи ‖ 1967.
4. C.Жабборов. И.В.Гѐтенинг ―Ғарбу Шарқ девони‖ Матн.Талқин.Таржима.
Автореферат – Тошкент, 1995.

Jabborov S., Ilyosov F. Translation, influence or “the third” literature. The article
discusses the information and interpenetration of oriental literature in the works of Goethe.
Жабборов С., Илѐсов Ф. Перевод, влияние или «Третая» литература. В данной
статье рассматривается вопрос о взаимовлиянии и взаимопроникновеним восточной
литературы по творчеству Гете.

71