Page 73 - 1-2016

Хорижий филология. №1, 2016 йил

“АХБОРОТ БОРАСИДАГИ ХАВФСИЗЛИК”, “АХБОРОТ ХАВФСИЗЛИГИ”,
“ИНФОРМАЦИОН ХАВФСИЗЛИК” КАТЕГОРИЯЛАРИ ХУСУСИДА

Холиқов Элбек,
ЎзМУ мустақил изланувчиси

Калит сўзлар: ахборот хавфсизлиги, информацион хавфсизлик, реал воқелик, сиѐсий,
ижтимоий онг.

Инсоният ўз тараққиѐтининг юксак хавфсизлик‖ ва ―ахборот-психологик
марраларига эришиб, энг ривожланган хавфсизлик‖ маъноларида қўлланмоқда.
технологиялар кундалик турмушнинг
ажралмас қисмига айланганлиги,
демократик тамойиллар, инсон ҳуқуқлари
ва эркинликларининг кенг рўѐбга чиқиши,
эркин фуқаролик жамиятини қуриш каби
мақсад-муддаолар планетар ғоя ролини
ўйнаѐтганлиги, ўзга давлатлар ҳисобидан
манфаат кўришдек ғаразли мақсадлар ўта
маккорона ва кўз илғамас воситалар билан
амалга оширилиши ҳозирги даврнинг
воқелигига айланди. Бинобарин,
―информацион хавфсизлик‖ тушунчаси
бугун ҳар қачонгидан ҳам бой мазмун-
моҳият касб этган. Шунга биноан,
―информацион хавфсизлик‖ тушунчасига Юқоридагилардан келиб чиқсак
давр воқеликларини фалсафий-сиѐсий ҳамда ахборот ва ахборот
жиҳатдан мушоҳада этган ҳолда замон ва технологияларининг жамият ҳаѐтининг
макон нуқтаи назаридан таъриф бериш турли соҳаларига кириб бориши жадал
зарурати вужудга келади. кечаѐтгани, келгусида бу жараѐн янада
Аввало “ахборот хавфсизлиги”, чуқурлашувини эътиборга олсак,
“информацион хавфсизлик”, “ахборот терминларни ишлатишда якдил тўхтамга
борасидаги хавфсизлик” тушунчалари келиш зарурлиги, билъакс муайян
ўртасида фарқ борми–йўқми, деган саволга чалкашликлар юзага келиши мумкинлиги
жавоб бериш зарур. маълум бўлади.
Русчадаги ―информационная Мисол учун, “ахборот хавфсизлиги”
безопасность‖ атамаси ўзбек тилига икки тушунчаси русчадаги икки хил ҳодисани
шаклда: ахборот хавфсизлиги ѐки ахборот англатувчи ―безопасность информации”
борасидаги хавфсизлик шаклида таржима ва “информационная безопасность”
қилинган. Оммавий ахборот воситаларида, терминларининг таржимаси ҳисобланади
илмий адабиѐтларда бу икки терминнинг (инглизчада бу икки хил ҳодиса бир хилда
икки хил маънода қўлланганини учратиш “information security” шаклида ифода
мумкин: техник (компьютер вируслари, этилади).
электрон ахборотнинг ўғирланиши, Бизнингча, “ахборот борасидаги
айғоқчи дастурлар ва ҳоказолардан хавфсизлик” тушунчаси, ―ахборот
ҳимояланиш) ва психологик (зарарли хавфсизлиги”, “информацион хавфсизлик”
ахборотнинг инсон онги ва онг остига, терминларидан анча кенг қамровга эга
феъл-атворига таъсиридан ҳимояланиш). бўлиб, бу иккаласини ўзида мужассам
Яъни, бу термин ―ахборот-техник этади.
72