Page 74 - 1-2016

Хорижий филология. №1, 2016 йил

Бевосита ―ахборот борасидаги омилларга ўта таъсирчанлигини эътиборга
хавфсизлик‖ тушунчасини кўриб олиш керак. Агарда бундай омиллар
чиқадиган бўлсак, Россия Федерацияси салбий таъсирга эга бўлса, унинг феъл-
қонунчилигида ―.... унинг ахборот атвори, хатти-ҳаракатларида (бу ўринда,
соҳасидаги манфаатлари ҳимоялангани аниқроғи, ҳаракатсизлигида) намоѐн бўлиб,
ҳолати тушунилади, ҳимояланганлик ижтимоий-сиѐсий жараѐнларга бузғунчи
ҳолати шахс, жамият ва давлатнинг таъсирни келтириб чиқаради. Шу боис
балансга келтирилган манфаатлари ахборот-руҳий хавфсизлик долзарб
йиғиндиси билан белгиланади‖. масаладир.
Қозоғистон Республикаси Ахборот борасидаги хавфсизлик
қонунларига кўра эса, ―ахборот борасидаги тушунчасининг қонунчилик асослари
хавфсизлик–давлат ахборот ресурслар- биринчи навбатда Ўзбекистон
ининг, шунингдек, ахборот соҳасида Республикаси Конституциясида белгилаб
шахснинг ҳуқуқлари ва жамиятнинг қўйилган. Ўзбекистонда демократия
манфаатлари ҳимояланганлик ҳолати‖дир. умуминсоний принципларга асосланади,
Россиялик тадқиқотчи В.Лукьянов уларга кўра инсон, унинг ҳаѐти, эркинлиги,
фикрича, ―жамоат хавфсизлиги – инсонлар шаъни, қадр-қиммати ва бошқа дахлсиз
ҳаѐти, соғлиғи, мол-мулки, атроф-муҳит ва ҳуқуқлари олий қадрият ҳисобланади (13-
жонли табиатга зарар етказиш имконини модда), ҳар ким эркинлик ва шахсий
истисно этувчи реал воқелик ҳолатидир‖ дахлсизлик ҳуқуқига эга (25-модда), ҳар
Яна бир россиялик олим М.Стюгин ким фикрлаш, сўз ва эътиқод эркинлиги
ахборот борасидаги хавфсизликни ―... ҳуқуқига эга. Ҳар ким ўзи истаган
эркин ахборот тизимининг (хавфсизлик ахборотни излаш, олиш ва уни тарқатиш
субъектининг) зиддиятда унга қўйилган ҳуқуқига эга; амалдаги конституциявий
мақсадга мос ҳолда фаолият юритишнинг тузумга қарши қаратилган ахборот ва
мақсадли режимини белгилаш ва кичик қонун билан белгиланган бошқа
тизимлар ҳолатини ўзгартириш йўли билан чеклашлар бундан мустаснодир (29-модда),
амалга ошириш имконини берувчи диний қарашларни мажбуран сингдиришга
информацион устуворликдир‖ деб йўл қўйилмайди (31-модда), давлат
таърифлайди. жамиятнинг маданий, илмий ва
Ҳозирда ахборотнинг ишончлилиги техникавий ривожланишига ғамхўрлик
масаласи янада долзарблашган. Агарда қилади (42-модда).
бундан 20-30 йиллар авваллари Ўзбекистон Республикаси ―Ахборот
ахборотнинг ишончсизлиги инсон эркинлиги принциплари ва кафолатлари
билимининг саѐзлиги ѐки янглишиш билан тўғрисида‖ги қонунида ―ахборот
тушунтирилса, эндиликда бундай борасидаги хавфсизлик‖ тушунчасига
нохолислик кўпинча қасддан содир қуйидаги таъриф берилган: “ахборот
этилмоқда. Натижада, хорижий ОАВ борасидаги хавфсизлик – ахборот
томонидан тарқатилаѐтган ҳар қандай соҳасида шахс, жамият ва давлат
ахборотнинг ҳаққонийлигини текшириб манфаатларининг ҳимояланганлик
кўриш зарурати юзага келмоқда. Шу ҳолати‖дир.
нуқтаи назардан рус сиѐсатшуноси Қонуннинг 14-моддасида
И.Пеньков ахборотнинг ўзини ва уни жамиятнинг ахборот борасидаги
истеъмол қилувчи инсон ва жамиятни хавфсизлигига ―демократик фуқаролик
хавфсизлик объекти сифатида қараш жамияти асослари ривожлантирилишини,
.
ғоясини илгари суради. оммавий ахборот эркинлигини таъминлаш;
Информацион хавфсизлик масаласи қонунга хилоф равишда ижтимоий онгга
кўтарилганда шахс ва фаол ижтимоий ахборот воситасида руҳий таъсир
субъект сифатида ҳар бир инсоннинг кўрсатишга, уни чалғитишга йўл
психикаси бевосита информацион қўймаслик; жамиятнинг маънавий,

73