Page 70 - 1-2016

Хорижий филология. №1, 2016 йил

Шеърий ритм оҳангдорлик ва мусиқийлик Масалан, бармоқ вазнида ѐзилган 9
вазн тури ва унинг ўзига хос хусусиятлари ҳижоли шеър мисраларидаги ҳижоларнинг
билан ҳосил бўлади. Бармоқ вазни шеър гуруҳланиши – туроқлар тузилиши ҳар хил:
мисраларидаги ҳижоларнинг бир текисда 3-3-3 тарзда ѐки 4–5 шаклда келади ва
такрорланиб келишига асосланади. ўзига хос оҳангдорликни ҳосил қилади.
:
Ишлаган чарчашни билмаган
Иш севган кучли қиз Аноргул
3 3 3 (Уйғун)
Водийларни яѐв кезганда
Бир ажиб ҳис бор эди менда
4 5 (Ҳ.Олимжон)
―Аруз вазнидаги шеърда ритм – оҳанг мисраларда чўзиқ ва қисқа ҳижоларнинг,
рукнларнинг бир текисда такрорланиши билан вужудга келади‖ [3: 47].
Шарқ шеъриятига катта ихлос ва муҳаббат билан ѐндашган буюк олмон шоири
И.В.Гѐте ўзининг машҳур ―Ғарбу Шарқ девони‖ни яратишда аруз вазнига мурожаат қилиб,
―Зулайҳонома‖ китобининг интиҳоси
―In tausend Formen magst du dich verstecken‖ ғазалини яратишга ҳаракат қилади ва
бизнинг назаримизда маълум ютуқларга эришади. Шоирнинг ушбу ғазалига эътиборингизни
жалб этмоқчимиз:

In tausend Formen magst du dich verstecken,
Doch , Allerliebste , gleich erkenn ich dich,
Lu magst mit Zauberschleyern dich bedecken,
Allgegenwärtige , gleich erkenn ich dich.
An der Cypresse reinstem , jungen Streben,
Allschöngewachsne , gleich erkenn ich dich.
In des Canales reinen Welle leben,
Allschmeichelhafte, wohl erkenn ich dich.
Wenn steigend sich der Wasserstrahl entfaltet,
Allspielende , wie froh erkenn ich dich .
Wenn Welke sich gestaltend umgestaltet,
Allmannigfaltige , dort erkenn ich dich.
An des geblümten Schleyers Wiesenteppich,
Allbuntbesternte schön erkenn ich dich
Und greift umher ein tausendarmger Eppich,
O, Allumklammernde , da kenn ich dich.
Wenn am Gebirg der Morgen sich enzündet,
Gleich , Allerheiternde, begrüss ich dich ,
Dann über mir der Himmel rein sich ründet,
Allherzerweiternde , dann atm ich dich
Was ich mit äuβerm Sinn , mit innerm kenne,
Du Allbelehrende , kenn ich durch dich.
Und wenn ich Allahs Namenhundert nenne,
Mit jedem klingt ein Name nach für dich.

Маълумки, И.В.Гѐтенинг ―Ғарбу М.Шайхзода, С.Салимов, Н.Муҳаммадиев
Шарқ девони‖дан айрим шеърлар томонидан таржима қилинган эди.
69