Page 10 - 1-2017

Хорижий филология. №1, 2017 йил

келмоқ, қўлини кўтармоқ, кўз олайтирмоқ, тилшунослигининг долзарб масалалари”
кўзига иссиқ кўринмоқ, оѐғини тираб (Андижон, 2010; 2011; 2012) мавзуидаги
туриб олмоқ, оѐғини тортмоқ каби)нинг халқаро ва республика илмий-назарий
ҳар бирини алоҳида-алоҳида семантик анжуманларида ҳам маълум даражада
жиҳатдан таҳлил қилишга интилган [17]. ўзбек фразеологияси масалаларига оид
М.Вафоева ўзбек тилидаги маърузалар тингланган ҳамда муҳокама
фразеологик синонимларнинг структурал- қилинган эди.
семантик хусусиятларини ўрганишга Мустақиллик йилларида ўзбек
бағишланган номзодлик ишини ҳимоя фразеологиясига доир бир қатор
қилган. Бу тадқиқотнинг дастлабки боби монографик тадқиқотлар майдонга келди.
фразеологик синонимия ҳодисаси ва унинг Масалан, проф. Ш.
жаҳон тилшунослигида, Раҳматуллаевнинг “Ўзбек тилида феъл
туркийшуносликда ва ўзбек фраземаларнинг боғлашуви” номли
тилшунослигида ўрганилиш даражасини тадқиқотида фраземалар дастлаб
ѐритишга бағишланган. Бу қисмда, боғлашувли ва боғлашувсиз фраземалар
айниқса, туркийшуносликда ва ўзбек деб икки гуруҳга ажратиб ўрганилган.
тилшунослигида фразеологик синонимия Мазкур сатрлар муаллифининг “Ўзбек
ҳодисасининг ўрганилиш тарихи яхши фразеологияси ва фразеографияси
очиб берилганлигини алоҳида таъкидлаш масалалари” (2013), Ш.Ғаниеванинг
лозим [18]. “Ўзбек фразеологизмларининг структур
Кейинги йилларда тилшунос тадқиқи” (2013) номли монографик
олимларимиз фраземаларнинг когнитив- тадқиқотлари ўзбек фразеологиясининг
прагматик талқини, фраземаларни ривожида муҳим аҳамият касб этади [20].
моделлаштириш муаммоларига доир Ғ.Исмоилов кейинги йилларда ўзбек, қозоқ
қизиқарли илмий кузатишларни олиб ва қорақалпоқ тиллари материаллари
бормоқдалар [19]. Бу эса ўзбек асосида фразеологизмларни қиѐсий-
фразеологиясининг бундан кейинги типологик жиҳатдан тадқиқ этиш соҳасида
ривожи яна ҳам салмоқли бўлишидан айрим эътиборга молик ишларни амалга
гувоҳлик беради. оширди [21]. Сўнгги йилларда тилшунос
Мустақиллик йилларида олимлар фраземаларнинг компонент
мамлакатимизда фразеология ва таҳлилига оид айрим ишларни эълон
фразеография муаммоларига доир иккита қилдилар [22].
республика илмий анжумани ўтказилди. Шуни мамнуният билан таъкидлаш
Бу илмий анжуманларда ўзбек лозимки, мамлакатимизда ўзбек
фразеологияси билан бир қаторда герман, фразеологияси фанининг асосчиси
славян ва эрон тиллари фразеологиясини сифатида тан олинган, атоқли тилшунос
тадқиқ этишга ҳам эътибор қаратилган олим, проф. Шавкат Раҳматуллаевнинг
эди. Шу билан бирга кейинги йилларда Ўзбекистон Республикаси Президентининг
ўтказилган “Таржима жараѐни ва ҳорижий Фармони билан 2005 йилда “Буюк
тилларни ўқитишнинг долзарб хизматлари учун” ордени билан
муаммолари” (Самарқанд, 2006), тақдирланиши мустақиллик йилларида
“Тилшуносликнинг долзарб масалалари” зиѐлиларга кўрсатилаѐтган юксак
(Тошкент, 2006), “Истиқлол ва эътиборнинг ѐрқин далилидир. 2015 йилда
тилшунослик муаммолари” (Самарқанд, проф.Ш.Раҳматуллаев таваллудининг 90
2006), “Услубшунослик ва фразеология йиллиги кенг миқѐсда нишонланди, шу
масалалари” (Самарқанд, 2007), “Ўзбек санага бағишлаб махсус илмий-амалий
тилшунослигининг долзарб муаммолари” анжуман ўтказилди [23]. Яна бир йирик
(Тошкент, 2008; 2009; 2010), “Стилистика фразеолог олим Абдуғафур Маматов
ва прагматика” (Самарқанд, 2010), “Ўзбек кейинги ўн йил давомида Олий Мажлис

9