Page 56 - 1-2018

Хорижий филология. №1, 2018 йил

II Филаделфнинг (мил. авв. 285-246) четда амалга оширилгани ҳам,
топшириғига кўра, 70 яҳудий тақводор таржимонлар мазкур таржима ишига ўта
томонидан 72 кун давомида амалга масъулият билан ѐндашганликларидан
оширилган. Таржима иши учун ўша далолат беради. Яъни улар ҳақиқатан ҳам
пайтларда илму маърифат маркази бўлган ўзларини бамисоли Худо каломини
Александрия шаҳри эмас, балки ундан бандаларга етказувчи пайғамбарлар
четроқдаги жой танланган. сифатида ҳис қилишган. Шу боис улар
Тавротнинг биринчи китобида қайд таржима ишига алоҳида масъулият билан
этилишича, Худо Мусога Ҳорун, Надаб, ѐндашган бўлишлари табиий. Ўша
Абиҳу билан бирга Исроилнинг етмишта таржима матнига изоҳлар таржима
амалдор оқсоқолини Синай тоғига олиб қилингани ҳам шундан далолат беради.
чиқишини буюради. Мусо А. Фѐдоров, И. Левий каби
Парвардигорнинг бу амрини бажаргач, таржимашунослар эса бу таржима ҳақида
уларнинг бариси Яратганни кўриш ҳеч қандай маълумот бермаганлар. Ҳ.
шарафига муяссар бўлишади. Вермеер эса у ҳақида турли манбалардан
Кейин Худо Мусони якка ҳолда ўзига иқтибослар келтирган. Масалан, у Schwarz
чорлайди. У тоғ тепасига чиқиши билан, 1963, Grive 1965, Otte 1968, Tov 1987,
тоғни булут қоплайди. Бу аҳвол олти кун Lurquin 1990, Reventlow 1990 каби
давом этади. Еттинчи куни Парвардигор муаллифларнинг ишларига таяниб
булутлар орасидан Мусога мурожаат ѐзишича (Vermeer 1992, 257), Септуагинта
этади. Шундан сўнг Мусо у ерда яна қирқ Қадимги Аҳднинг юнонча таржимаси
кеча-ю қирқ кундуз қолиб кетади ва бўлиб, у мил. авв. 3-асрда (ва кейинроқ)
Худонинг йўл-йўриқ (қонун) ва Мисрда амалга оширилган. Бунгача унинг
кўрсатмалари, исройилликлар эса уларни айрим қисмлари таржима қилинган.
бажаришлари ҳақидаги аҳдлашув Септуагинта таржимаси тўлиқ ҳолдаги
китобини ѐзиб олиб, юртдошлари ҳузурига биринчи ѐзма таржимадир.
қайтади ва уларни бу аҳдлашувдан воқиф Ушбу қисқагина маълумотларнинг
этади. Исройил халқи бу қонун-қоидалар ўзида бир нечта ноаниқликлар бор. Бунинг
ва кўрсатмаларни албатта бажаришилари устига Вермеер қуйидаги ҳолни афсона
ҳақида бир овоздан ваъда беришган. сифатида талқин қилади:
Мусонинг ―Чўлда‖ деб аталган ―Афсонага кўра, Птоломей
тўртинчи китобида Мусо унинг зиммасига Птолемей II Филаделф (мил. ав. 285-246;
юкланган вазифалар оғирлик бошқаларига кўра, мил. ав. 288-247
қилаѐтганидан қаттиқ нолигани ва шу боис атрофида) кутубхоначиси Деметрий
Худо унга Исроилнинг етмишта амалдор Фалероннинг (* тахм. мил. ав. 305
оқсоқолини Синай чўлига олиб Афинада) ташаббуси билан Аристиасни,
келишини, ўша ерда ибодат учун чодир яҳудийларнинг кодексини ва 72
тикиб, дуолар ўқиб туришларини таржимонни олиб келиш учун, Қуддусга
тайинлайди. Хоҳиши бажарилгач, Худо юборган. Шундан сўнг у қуддуслик олий
Мусонинг руҳидан олиб, уни бир вақтнинг руҳоний Элеацар томонидан
ўзида ҳалиги етмишта амалдор Александрияга жўнатилган 72 яҳудийга,
оқсоқолнинг вужудига киритади. таржима топшириғини берган бўлиши
Натижада буни ҳис қилган оқсоқолларнинг керак‖ [8].
барини дарҳол титроқ босади. Бу ҳол Ҳ. Вермеер Оттедан (Otte 1968)
Худонинг ўзи, Мусога мададкор кўчирма сифатида келтирган қуйидаги
бўлишлари учун, етмишта амалдор маълумот ҳам мантиқан тўғри, деб
оқсоқолни пайғамбарликка ўтказганидан бўлмайди: ―Eine optimale Übersetzung ist
далолат беради. nur in dafür optimaler Situation möglich‖ [9].
Қадимги Аҳд (аниқроғи, Таврот) (Энг мақбул таржима фақат бу учун энг
таржимаси учун етмишта таржимон қулай жойда амалга оширилиши мумкин).
танлангани ҳам, мазкур таржима шаҳардан

55