Page 87 - 2-2016
P. 87
Хорижий филология. №2, 2016 йил
ғазал жанри Арабистонда 7-асрдаѐқ, Sing, you angels, heaven‟s earthly
эҳтимол ундан ҳам олдинроқ маълум grace,
бўлган. Бу жанрнинг танилишида форсий We‟ll not Carol alone in Paradise.
тилда ижод қилган Румий ва Ҳофизийнинг Алининг таҳлилига кўра Бэнгнинг
ҳиссаси катта. Мақолада ѐзилишича, XVIII ушбу шеъри ғазал шакли талабига жавоб
асрга келиб ғазал жанрида шоир Ғолиб беради. Аммо ғазалдаги мисралар сони,
(Ghalib) урду тилида шеър яратган (Poetic ҳижолар сони тенг бўлиши кераклигини
form: Ghazal). Ҳозирги кунга қадар бу таъкидлайди. Ушбу шеърда кўпчилик
жанрда олмон, ҳинд, турк, пушту, испан, мисралар 9 ҳижодан иборат, фақат
ҳаттоки инглиз тилларида ижод тўртинчи мисра 8 ҳижодан, еттинчи мисра
қилинмоқда. 10 ҳижодан, 14 мисра 11 ҳижодан иборат
Ғазаллар асосан муҳаббат, орзу- бўлиб қолган. “Paradise” (жаннат) сўзи
умид, ички ҳис-туйғуни, кайфиятни акс радиф бўлиб келган, қофияланиш [o: n]
эттирувчи мавзуларда ѐзилган. Метафизик билан тугалланган. Али бу каби ҳодисани
қарашлар ҳам ифодаланган (антинаучный шеър тизими ҳар бир тилда турли хил
метод мышления, противоложный бўлишини, ҳижолар сони ҳам фарқ
диалектике, рассматривает явления не в их қилишини таъкидлаб ўтади. Унинг
развитии и взаимной связи, а в разрознено, фикрича, аниқ қабул қилинган
изолировано в состоянии покоя и қоидаларнинг барчасига кўра, ички
13
неподвижности ). мусиқавий оҳангга эътибор бериш, унга
Мақолада бунга мисол этиб Кэрол аҳамият бериш лозим. Бу қоидага асосан
Бэнгнинг “Ghazal of Paradise” (Жаннатдаги ғазални инглиз тилига таржима қилиш
ғазал) шеъри мисол қилиб олинган. Ушбу мумкин бўлади, чунки бар тилда яратилган
шеъри орқали шоир иккинчи ҳаѐт, арши- шеърдаги вазн, қофия, ўлчов ва ритмни
аълодаги ҳаѐтни орзу этишини намоѐн айнан сақлаб қолишнинг иложи йўқдир.
этади ва у ердаги ҳаѐтни тасавур этиб В.С.Мэрвин, Адрианс Риш ҳам шу
ифодалайди: қоидаларга асосланишган.
All lost strands come home in Paradise, Аммо Али ғазал яратишда, унинг
Does flash talk to bone in Paradise? жозибали, мусиқавий омиллари борасида
Time may line and wear the fairest сўз юритганлиги ҳақида мақолада
face, маълумот бермаган. Биз юқорида берилган
Rent seems are one in Paradise. мақолани лингвопоэтик нуқтаи назардан
Sighs of age fade out without a trace, талқин этадиган бўлсак, ғазалда
Each soul will be toned in Paradise. қўлланилган эвфоник элементлар
That said, we‟ll take our pleasure (аллитерация, ассонанс, такрор турлари) ва
twenty ways, мисраларнинг ритмик бўлакларга
Begin again full grown in Paradise. бўлинишини, ҳижоларнинг қайта тамойил
Come, Desire, take us in your embrace, асосида гуруҳланишини кўриб ўтишимиз
Let sweet angels moan in Paradise. лозим бўлади. Ғазал айнан қайси стопли
ўлчов асосида ѐзилгани аниқ эмас.
No form of love‟s a sin within that Масалан:
place, / / / / / - / - -
Why should we atone in Paradise? All lost strands come home in
Forget the wings; we‟ll dress in silk Paradise
and lace, Урғули сўзлар қатор бўлиб келган.
The second coming‟s well known in Фақат охирги сўзларда ( - / - -) битта
Paradise. урғусиз, урғули ва иккита урғусиз ҳижо
қўлланилган. Баъзи мисралар инглиз
13 Словарь иностранных слов. 1964. 401стр. шеърияти қонунлари асосида яратилган:
86
