Page 100 - 2-сон 2019 йил

Хорижий филология №2, 2019 йил

whenever I‘m ready I can come over and 1) мулоқотдош билан алоқа
work on his farm and if I‘m any good I can ўрнатиш ва унинг диққатини
just gradually have it[19:27]. жалб қилиш:
2) Ҳар қалай, алоҳида You know, when someone you love
вазиятларда you know оператори гапнинг dies, you think you‘ll never get over it, but
бошланишида констатив нутқий акти you do [17:304]; You see, Jewish men are
мазмунини таъкидлаш воситаси хизматини very family conscious[20:89].
ўташи ҳам кузатилади: Бундай вазиятда оператор адресатга
You know, Gulliver still hasn‘t found тўғридан-тўғри мурожаат воситаси билан
a job[9:210]; You know, I gave up smoking бирикиши мумкин:
36 times[8:120]. You know, Blake she is trouble for
Бундай пайтда I know оператори us[8:12].
адресатга маълум даражада билвосита 2) суҳбатни янги мавзуга кўчириш:
бўлса-да, хабарнинг ҳақиқийлигига ишонч ― So he thinks you‘re not frightened?
мавжудлиги маълум қилади. I know He‘s right you‘re not, are you? But there are
бирикмасининг ушбу вазиятдаги вазифаси other ways - he‘s right about that too. – You
―let me assure you‖ қурилмасиникига know, I‘ve been looking at this hut, sizing it
яқинлашади. up;
Бир гуруҳдаги you know ва you see ― I‘ll shout.
операторлари коммуникатив вазифаси ― Do that. You see, I‘m thinking of
жиҳатидан баъзи фарқларга эгадир ва бу resigning from the dear old office[9:396].
фарқ бирикмалар таркибидаги феъллар 3) нутқ жараѐнидаги паузани
семантикаси билан шартланади. You know тўлдириш:
бирикмаси тингловчини берилаѐтган You know, your mother mentioned
ахборотнинг янгилиги ҳақида something about Ireland too late night[7:610];
огоҳлантириб, таъкидни кучайтира олади. Gliff: I said: What is it?
Бундан ташқари, you know бирикмаси Alison: You see – (hesitates) I‘m
аччиғланиш, эътироз билдириш каби pregnant[21:46].
субъектив модал маъноларни ҳам Мурожаат шаклидаги лексик-
ифодалаш имкониятига эга: синтактик қурилмалар маълум турдаги
You know, that Gordons are expecting вазифалар бажаришини инобатга олганда,
us. уларни таъкид маъносини ифодаловчи
Why don‘t we go over there and forget кўрсаткичлар қаторига киритиш лозим,
this whole thing[8:38]. деб ҳисоблаймиз. Ушбу бирликлар
You see оператори эса нутқий констатив нутқий акти тузилишида ўзига
тузилманинг бошланишида келиб, хос жойни танлаб, асосан икки вазифани,
констатив нутқий акти мазмунидаги яъни фатик ва прагматик вазифаларни
таъкидни сусайтиради. Аммо баъзи бажаради. Уларнинг прагматик
вазиятларда у адресатнинг кўриш имкониятлари икки қарама-қарши
имкониятига ишора қилиши ҳам учрайди: йўналишда намоѐн бўлади: биринчисида
You see, there you go again. таъкид прагматик маъноси кучайса,
Exaggerating, imagining things [7:493]; You иккинчисида ушбу маъно сусаяди. Лексик-
see, the hills and that boy, they attract the синтактик қурилмаларнинг бажарадиган
water, and one expects rain at this time of вазифаларидаги ўзгаришлар бевосита
year anyway[17:15]. уларнинг нутқий тузилма таркибида
Икки операторнинг ҳам нутқий эгаллайдиган ўрни билан боғлиқ. Гапнинг
тузилма бош қисмида воқеланадиган бошланғич қисмида улар асосан фатик
фатик вазифаси қуйидагиларда намоѐн мурожаат вазифасини бажариб, таъкидни
бўлади: юмшатиш учун хизмат қилсалар, охирги
қисмдан оладиганлари эса таъкидни янада
қатъийлаштириш вазифасида

99