Page 98 - 2-сон 2019 йил
P. 98
Хорижий филология №2, 2019 йил
― But, don‘t you see, he said, that Miss Frost, do you know, you would
doesn‘t matter[9:117]. make someone a very fine wife[6:201].
4) қатъий рад этиш: Лекин операторнинг савол-инкор
― Let me pass. шакли гапнинг бошланишида констатив
― Hell with figures. Don‘t you see? нутқий актининг таъкид даражасини
[5:124]. оширади ва тингловчини берилаѐтган
5) эмфатик баҳони ифодалаш: хабар ҳақиқийлигига ишонтириш
Voltaire, they are good guys, hear me? вазифасини ўтайди:
[10:392]; Don‘t you see, I can‘t face making
She is a genius, don‘t you see? [8:78]. love ever again[7:797]; Don‘t you understand,
Таҳлиллар кўрсатишича, мазкур Ross, she looked like a little girl easy to
операторларнинг гап структурасида handle and some of those old buzzards on the
эгаллайдиган ўрни уларнинг прагматик board, who don‘t know her very well – why
вазифасига таъсир қилади. Жумладан, they were rubbing their hands with
бошланғич позицияда улар асосан адресат glee[7:811-812].
диққатини жалб қилиш билан боғлиқ Уюшиқ қўшма гаплар таркибида
фатик вазифани бажаради: ушбу операторлар ўрта позицияни
Do you know, we haven‘t seen a эгаллайдилар. Икки пропозициядан иборат
single bird since we left the house[9:259]. гаплардан улар диққатни иккинчисига
Ушбу операторлар гапнинг қаратишга ундайдилар, чунки бу қисмда
бошланғич ўрнида иккиланиш ҳиссиѐтига кутилмаган вазият ҳақида маълумот
ишора қилувчи кўрсаткич вазифасини ҳам берилади:
бажариши мумкин: He trod in some dog- dirt on Tuesday,
Do you know, began John hesitantly, and do you know, he walked it round the
you are much more sophisticated than I house for 3 days[12:292].
thought you were when I first saw you? Таҳлил қилинаѐтган бирликлар
[11:48]. гапнинг тугалланиш позициясида
Энг кўп учрайдиган бошланғич адресатга сўзловчининг фикрига розилик
позицияда мазкур қурилмалар савол билдириш талабини қўяди ва бунда инкор
маъносини йўқотиши ҳам кузатилади: шаклининг қўлланиши тингловчига таъсир
Do you know, I don‘t think Tamar кучини оширади:
cares at all about Jenkin; Do you know, There was a time when all the boys
Constance had a good figure[6:22]. had them - didn‘t you know? [10:211]; I
Ўрганилаѐтган гуруҳдаги could set myself up, don‘t you see? [13:100];
операторларнинг гап бошланишида атоқли The important thing in life is to decide which
от билан ифодаланган мурожаат билан risks are the ones worth taking, don‘t you
бирикиши диққатни жалб қилади. Бундай agree? [14:268].
ҳолда операторнинг прагматик вазифаси Шу турдаги операторлар ажралган
унинг мурожаат шаклига нисбатан тутган ҳолда келишлари ҳам кузатилади ва бунда
ўрни билан белгиланади. Бинобарин, нутқ жараѐнида коммуникатив таъкид
мурожаатга нисбатан олд позицияни юзага келади. Олдинги нутқий актнинг
эгаллаган оператор, одатда, фатик идрокини назоратга оладиган бирлик
вазифани бажаради: вазифасини фатик савол бажаради:
Do you know, Miss Frost, it‘s a great Number One Wife and me get on just
comfort to have you here[6:202]. great. Didn‘t you know? [10:485]; ―Jake‖,
Оператор мурожаат шаклидан said Madge, I must have you with me. That
кейинги ўринда келганида эса нутқий was what it was all for. Don‘t you see?
тузилма прагматик мазмунига иллокутив [9:279]; You shouldn‘t have done that,
куч даражасини ошириб, адресатга кучли Marion. Do you hear? [6:104]; When I was
таъсир ўтказиш вазифасини бажара big and you were little you needed me. Don‘t
бошлайди: you remember? [5:125].
97
