Page 57 - 4-2017

Хорижий филология. №4, 2017 йил

Ҳар хил йўллар билан кетдик бу В.А.Жуковскийларнинг («Варвик»,
ҳаѐтда, «Адельстан», «Замок Смальгольм») лирик
Сен фароғат қучоғида сал топиб балладаларидаги романтик ҳиссиѐтларнинг
камол, сирли дунѐси Пушкиннинг романтик
Яшнадинг-ку – ботир отанг изидан шеъриятига ҳам самарали таъсир кўрсатди.
дарҳол «Жуковскийнинг балладалари Гѐте ,
Ёв ўқининг булутлари остида Шиллер, Вальтер Скотт, Саути, Уланда ва
парвоз Бюргернинг сюжетлари асосида ѐзилган…
Эта кирдинг қон чўллари ичра, эй , – деб ѐзади Е.А.Маймин. – Улар мардлик
шоввоз, ва инсон қадр-қимматини, юксак севги
Сен орзулар вафодори ва азиз ҳамда севгига содиқликни, шоирлару
қурбон... шеъриятни мадҳ этиб кўкларга
Аслият маъносининг нозик кўтарадилар.Уларнинг бари у ѐки бу йўл
оҳангларининг қайта яратилиши, банднинг билан гўзаллик ва эзгуликка ишонтириб
ҳар бир деталининг мукаммаллиги, ҳамда инсонларни эзгу мақсадлар сари
она тилининг поэтик равшанлиги ва етаклайдилар».
маънодорлиги ўзбек ўқувчисини ҳайратда Ғалати ва ажойиб, сирли табиат
қолдиради. Айниқса, «орзулар вафодори» манзарасига нафақат Байрон мурожаат
жумласининг маъноси жуда яхши қилди. Француз романтиги
берилган. Агар ушбу ифода бошқа ҳолатда Шатобрианнинг ѐш Гюго ғоят завқланиб
қўлланганда эди, у нотабиий манзара касб мафтун бўлган «Рене» ва «Аталу» сини,
этар эди. Бу сатрда эса «орзулар Вальтер Скоттнинг шотланд поэмаларини,
вафодори» ибораси чуқур маъно касб Кольриджнинг «Кристабель» ва «Кубла
этади: ватандошлари катта умид ва Хан»ини ѐдга оламиз. Ҳатто Байрон
ишончлар боғлаган кимса уни оқлаши романтизмдан узоқлашиб танқидий
зарур, лекин, афсус бундай ишончлар реализмга яқинроқ бўлган «Чайльд
оқланмайди. Бу ерда орзулар вафодори – Гарольд» асарида ѐввойи табиат тасвиру
таржимон томонидан жуда мос ўгирилган таърифига муносиб баҳо берганлигининг
нодир эпитетдир. шоҳиди бўламиз.
Мечты знакомые, знакомые Бу ҳақда В.Жирмунский шундай
страданья ѐзади: ««Чайльд Гарольд»да ѐввойи
И тайный глас души моей табиатни, қалин ўрмонларни, қор билан
сатрларининг таржимаси эса (Ҳамда қопланган баланд қояли тоғларни, тик ва
менинг бу руҳимнинг сир тўла зори) ўзбек чуқур жарликларни, денгиз қояларидан
тилида жозибадор жаранглайди ва ғамгин шовуллаб қуйилаѐтган сувларни ҳамда
кўнгилнинг туганмас қайғусини ѐрқин гўзал Испания ѐки албан тоғликлари халқи
ифода этади. ҳаѐтининг рангдор, ѐрқин манзарасини
Табиат ва инсон қалбининг сирли шоирнинг ва у ўйлаб топган ўхшаш образ
дунѐсини очиб бериш –романтик кўнгил кечинмаларига ҳамоҳанг бўлган
шеъриятнинг, умуман бутун романтизм ҳолат каби тасвирлаб Байрон ўз асрининг
адабиѐтининг қонуниятларидан биридир. бадиий услубига хос ижод қилди ва шу
Шу маънода А.Шенье, Шатобриан, билан бирга кўнгиллар ҳокимига айланди,
Кольридж, Шелли, Байрон ва Китслар яъни жозибадор ғайритабиий поэтика
ўзларининг романтизм жанридаги адабий байронизмнинг доимий
асарлари билан романтик ижодкорларнинг белгиларидан бири деб ҳисоблаган кўплаб
кўплаб авлодларини илҳомлантирувчилари шоир ҳамда ўқувчилар учун илҳом манбаи
бўлиб келдилар. бўлди. Албатта, шу маънода Пушкин
С.Т.Кольридж («Поэма о старом нафақат Байрон асарларидан завқланиб
моряке», «Кубла хан»), И.В.Гѐте илҳом олди: ундан олдин ижод қилган
(«Фауст»нинг II қисми), А.Мцкевич шоирлардан ўрганди, уни романтик санъат
(«Дзяды», «Свитезянка»), деб аталмиш бадиий муҳит, ўша давр

56