Page 58 - 4-2017

Хорижий филология. №4, 2017 йил

услуби, унинг ўзгарувчанлиги-ю Юқорида келтирилган парчада «Кавказ
илҳомлари тарбиялади». асири» поэмасининг аслиятида бўлмаган
Ҳамид Олимжон поэмани таржима қуйидаги мисралар таржимон ижодига
қилар экан унда тасвирланган ѐввойи мансуб:
табиат манзарасини ўз она тилида қайта Мозийдаги даҳшатли босқин,
тиклашга катта эътибор қаратди.1937 йил Қишлоқларки талонда буткул,
А.С.Пушкин вафотига юз йил тўлиши Яксон бўлган, ѐниб бўлган кул,
муносабати билан иқтидорли ўзбек Алдов билан кун кўрган виждон,
шоирларидан бир гуруҳи деярли бир йил Жинояткор маккор улуғлар,
давомида Чимѐн тоғларида яшаб, у ерда Қиличидан тирқираган қон...
адиб асарларининг таржималари билан Бу мисраларнинг шунчалик аслият
шуғулландилар ва якунида шоир руҳиятига мос келиши ҳайратланарлики,
танланган асарларининг тўрт жилдлигини ҳатто Пушкин поэмасида тасвирланган
нашрга ўзбек тилида тайѐрладилар. табиат манзарасини ўзбек тилида
Табиийки, Чимѐннинг тоғли манзараси, юқоридаги мисраларсиз тасаввур этиб
мағрур тик қоялари, илон изи йўллари ва бўлмайди. Сабаби,олдимизда поэманинг
шарқироқ дарѐси шоир-таржимонларнинг оддий механик таржимасини эмас, балки
романтик кайфиятига бирмунча кўтаринки ҳақиқий санъаткор шоир томонидан
руҳ бағишлади. Ҳамид Олимжон таржима қилинган, аслият поэтикасини
томонидан ўгирилган «Кавказ асири» айнан сақланган нусхасини кўрамиз. Буюк
поэмасида, айниқса, тоғли манзаранинг рус шоири А.С.Пушкин ҳам ўзининг
романтик тасвири шоирона руҳда аслиятга айрим поэтик таржималарида, айниқса,
яқин тикланган. Шоир-таржимон Ҳамид жанубий славянларнинг романтик
Олимжон «Кавказ асири» поэмаси шеърларида шу каби усуллардан
муқаддимаси романтик руҳини айнан фойдаланган. Европа романтикларидан
сақлаб, мисраларнинг вазнига риоя фарқли ўлароқ, Пушкиннинг романтик
қилмаса-да тоғликларнинг қизғин поэмаларида ўта фантастик кўринишлар
суҳбатини эркин баѐн услубида беришга учрамайди ( «Руслан ва Людмила» , «Поп
муваффақ бўлади: ва унинг хизматкори Балда ҳақида эртак» ,
Давра қуриб бўсағаларда, «Шоҳ Салтан ҳақида, унинг азамат ва
Лақиллашар бир талай черкас, шавкатли ўғли баҳодир князь Гвидон
Кавказнинг эр ўғилларига салтанзода ҳам сулув шоҳқиз оққуш
Бўлмиш эди бу кун мавзу баҳс: ҳақида эртак» достонлари бундан
Жанглардаги таҳлика, ғавғо, мустасно.) Шунга қарамай, унинг
Арғумоқ от, ҳаѐт ва жўшқин реалистик шеъриятга яқин бўлган
Ҳирс кечирган ишрат ва савдо, романтик поэмаларида табиат ва
Мозийдаги даҳшатли босқин қаҳрамоннинг маънавий кечинмаларида
Қишлоқларки, талонда буткул кўпгина сирли воқелик кузатилади.
Яксон бўлган, ѐниб бўлган кул, Бундай сирлилик ва ажиблик
Алдов билан кун кўрган виждон, ҳолатлари ―Кавказ асири‖ поэмасининг
Жинояткор маккор улуғлар, бошидан то охирига қадар матнда сезилиб
Қиличидан тирқираган қон, туради.Бағишловнинг ўзида ҳам сирлилик
Сўз бўлади бари ҳақида мавжуд:
Ва шаҳло кўз асира дилбар, …где рыскает в горах
Ҳикояга монанддир жуда. воинственный разбой
Жимжитликда ўтарди суҳбат И дикий гений вдохновенья
Ой сузарди тун туманида... Таится в тишине глухой?
Айнан шундай романтик руҳият Ты здесь найдѐшь воспоминанья,
Ҳ.Олимжон қаламига мансуб «Семурғ ѐки Быть может, милых сердцу дней,
Паризод ва Бунѐд» поэмасида ҳам ўз Противуречия страстей,
ифодасини топганининг гувоҳи бўламиз.

57