Page 71 - 4-2017

Хорижий филология. №4, 2017 йил

ўзгартириб юборади. Лекин ҳар қандай Самарқанд муҳитига хос
шароитда ҳам ўз билимларини оширишга зуллисонайнлик ва мумтоз шеъриятга
ва атрофида бўлаѐтган ўзгаришларнинг бўлган азалий руҳий эҳтиѐж сингари
фаол қатнашчиси бўлишга интилади. ижодий анъаналар муҳитида вояга етган
Дастлаб 1918йил муаллимлар тайѐрлаш Абдуқодир ўзидаги ижод аҳлига, шеър
курсини битириб, 1922 йилгача Беҳбудий дунѐсига бўлган чанқоқлик ва иқтидор
номидаги кутубхонада мудир бўлиб туфайли етук шоир бўлиб етишади. Унинг
ишлайди. 1922 йилдан 1937йилгача шеърлари орасида 20-йилларда
Самарқанд шаҳридаги турли мактабларда ѐзилганлари ҳам сақлаб қўйилганига
ўқитувчилик қилади, шу орада қараганда, шеър ѐзишни анча барвақт
Самарқанддаги педагогика институтида 3– бошлаган дейиш мумкин. Гарчи мумтоз
курсгача таҳсил олади. Қамоққа олингани адабиѐтнинг йирик билимдони, маҳоратли
боис институтни тугата олмайди. А. шоир сифатида ѐш тадқиқотчилардан
Азизов ҳам кўплаб зиѐлилар қатори тортиб, таниқли олим-у фозилларигача у
мустабид тузум сиѐсати сабаб турли кишининг уйига тез-тез бориб,
ҳудудларда қамоқ ва асирлик азобларини суҳбатларидан баҳраманд бўлишган бўлса-
чекишга мажбур бўлди. 1937 йил турли да, бугунгача Жомеъ ҳаѐт- фаолияти,
туҳматлар билан қамоққа олинган лирик мероси хусусида батафсил
ижодкорга 1938 йилда аввал 25 йил муддат маълумотлар учрамайди.
белгиланади, сўнгра бу муддат 8 йилга Шоир адабий мероси билан танишар
камайтирилади. Қамоқ муддатини турли эканмиз, кўҳна Самарқанд замини яна бир
жойларда, хусусан, Свердловск вилояти маҳоратли шоир қалбини ўзида асраб
меҳнат армиясида, 1943-1945 йилларда келаѐтганига гувоҳ бўламиз [Шоирнинг
Шимолий Урал конида юк ташувчи бўлиб адабий меросини асраб келган ва оталари
оғир ишларда ўтказади. Қамоқдан 1945 ҳақидаги маълумотлари билан ѐрдам
йилда чиқиб, Самарқандга қайтади ва 1950 кўрсатиб келаѐтган ўғиллари Нодир ака
йилгача шаҳардаги артелда қоровул бўлиб Азизовга миннатдорчилик билдирамиз].
ишлайди. 1950-йилда иккинчи марта Зеро, икки тилда юксак маҳорат билан
қамоққа олинади. Дастлаб Тошкентдаги битилган мумтоз жанрдаги кўплаб ғазал,
қамоқхоналарда сақланади. А. Азизов қасида, рубоий, мухаммас, қитъа, марсия-
асирликда бўлган шу даврда рафиқаси таърих каби шеърлари Абдуқодир
дунѐдан ўтади, фарзандлари ота-она Азизовнинг ѐрқин истеъдод соҳиби
меҳрига зор бўлиб қолишади. У 1955 йил бўлганидан далолат беради. Шоир
озодликка чиқади, лекин расмий шеърлари мавзу ранг-баранглиги,
оқланмагани сабаб ишга жойлаша моҳирона сўз ўйинлари, ширали тили
олмайди. 1955 йилдан бошлаб Тожикистон билан диққатни тортади. Унинг мустақил
ФА луғатщунослик бўлимида штатсиз мухаммаслари билан бир қаторда устозлар
адабий ходим бўлиб ишлай бошлайди, (Носир Хисрав, Низомий, Камол
луғат учун картотейкалар тузиш, шарҳлар Хўжандий, Навоий, Фузулий, Машраб,
ѐзиш каби ишларга жалб этилади [Бу 2 Ҳазиний, Тожуддавла, Қассоб) ва ўз даври
жилдли луғат устидаги ишлар 1953 шоирлари, (Нақибхон Тўғрал, Сипандий)
йилнинг охирида бошланган бўлиб, 1969 ғазалларига ѐзган мухаммаслари Жомеъ
йил Москвада чоп этилган.Фарҳанги ижодининг ѐрқин намуналаридир.
забони тожики. –Москва:‖Советская Шоир лирик меросининг катта
энциклопедия‖. 1969.]. қисмини ғазал ва мухаммаслар ташкил
Унинг ўша вақтдаги юқори давлат этади. Ғазалларининг асосий қисми ишқий
ташкилотларига ѐзган бир қатор мавзуда бўлиб, бунда маҳбуба таъриф-
аризаларидан кейин, ниҳоят 1962 йилда тасвсифи, ҳаѐтсеварлик, дунѐ
расман оқлангани ҳақидаги суд қарори гўзалликларидан завқланиш билан бирга
қўлига тегади. А. Азизов 1986 йил мусиқийлик ва оҳангдорлик уйғунлашиб
табаррук 96 ѐшида вафот этади. кишини ром этади. Асрлар мобайнида

70