Page 36 - 4-2019
P. 36

Хорижий филология  №4, 2019 йил


                  Шуни  ҳам  эслатиб  ўтиш  ўринлики,           ўсимлик  поясининг  тик  ва  тукли  бўлиши,
            мифонимлар         асосида       шаклланган         ўсимликнинг  гуллаб  бўлганидан  кейин
            фитонимлар  ва  зоонимларнинг  кўпчилиги            тукларининг  тўкилиб  кетиши  ҳам  асос
            қадимги  Юнонистон  ва  Римда  кенг                 бўлган  бўлиши  мумкин.  Бундан  ташқари,
            тарқалган  политеизм,  яъни  кўп  худолик           унинг  таркибидаги  адонизиднинг  юрак
            билан боғлиқдир.                                    касалликларини  даволашда  ишлатилиши
                  Қуйида       мифонимлар        асосида        ҳам бунга сабаб бўлиши мумкин.
            шаклланган          мифофитоним            ва             Der Ammonit – nach dem ägyptischen
            мифозоонимлар ҳақида сўз юритамиз.                  Gott  Ammon,  der mit Widderhörnern
                  Немис тилида Adonis– schöner Mann             dargestellt   wurde:     1.   ausgestorbener
            [10; 326-б.]                                        Kopffüßer der Kreidezeit. 2. spiralförmige
                  Adonis [phönik. adon „Herr“]: phönik.-        Versteinerung eines Ammoniten.[3; 80-б.]
            syr. Vegetationsgott (Zentrum Byblos),                    der   Ammonit      –    a)   zu   einer
            bereits früh in die Grieche. Götterwelt             ausgestorbenen Gruppe  von Kopffüßern aus
            aufgenommen; jugendlich schöner Geliebter           dem     Mesozoikum      gehörendes     Tierb)
            der Aphrodite, der  auf  der Jagd von einem         spiralförmige                  Versteinerung
            Eber getötet wurde (Lexikon der Antike 1971:        eines Ammoniten [20].
            14). Benannt nach Adōnis (gr.Ádōnis), einem               Ammonit                      (Deutsch)
            zyprischen  Frühlingsheros und Geliebten der        Wortbedeutung/Definition:1)  Paläontologie:
            Venus (Aphrodite von Paphos); nach seinem           Kopffüßer mit vier Kiemen und einer
            Tode entsprang aus seinem Blut eine                 spiralförmigen Muschel, der in der Zeit vom
            granatrot gefärbte „Blume”, die durchaus als        Devon      bis     zur     Kreide      gelebt
            Adonis flammea  gedeutet werden kann. Der           hat2) Geologie: versteinerte Muschel eines
            Name des Frühlingsheroen ist semit., vgl.           Ammoniten.

            phöniz.  adōni  „mein  Herr“,  ʼadōn  „Herr“              Synonyme:  Ammonshorn [21]
                                                                                           [қадимги
                                                                                                       Миср
                                                                      Аммонитлар
                                                                                       -
            (hebr.  ādōn),  und  ist  auf  keinen  Fall zu      худоси  Амон  номидан  (юн.  Аммон),  у
            trennen     vom     Namen      des     orient.      баъзан      шохли        қўй      қиёфасида
            Vegetationsgottes  Tammūz,  der  offenbar  mit      тасвирланган]  -  кенг  тарқалган  бош-оёқли
            adōni  angerufen  wurde;  in  der  bekannten        моллюскаларнинг       қазилма    гуруҳи    ...
            Bibelstelle Ezech. 8, 14 übersetzt die Vulg.        палеозой ва мезозой эраларида яшаган [14;
            seinen Namen  geradezu mit Adonidem,                33-б.].
            während die Septuaginta Thammoúz und                      Аммонитлар  (Ammonoidea)  -  бош-
            Luther Thammus  wiedergeben (Genaust                оёқли    моллюскалар      туркуми.    Девон
            2012: 39), (Spohn, Aichele 2010: 56).[13; 26-       даврида  пайдо  бўлиб,  триас  ҳамда  юра
            б.]                                                 даврларида кенг тарқалган. Бўр  даврининг
                  Адонис  –1)  ўлувчи  ва  тирилувчи
            ўсимликлар  худоси;  мифга  кўра,  Адонис           охирида            қирилиб            кетган.
                                                                Аммонитлартанаси  диаметри   1  м  гача
            ўлдирилган  эди,  кейин  тирилган;  қадимги         бўлган ясси спирал кўп  камерали  чиғаноқ
            Рим  ва  Юнонистонда  Адонисга  сиғиниш             ичига  жойлашган.  Чиғаноғининг  биринчи
            кенг тарқалган эди... [14;18-б.]                    камерасида  ҳайвон  танаси  жойлашган,
                  Адонис            (Adonis)           —
            айиқтовондошлар  оиласига  мансуб  ўтлар            бошқа  камералари    ҳаво  билан  тўлган
                                                                бўлиб,  юмшоқ  ўсимта—  ингичка  найча
            туркуми... [17;1,135-б.].                           орқали туташган... [17;1, 287-б.].
                  Адонис            (Adonis)           —
                                                                      Бош-оёқли  моллюсканинг  бошида
            айиқтовондошлар  оиласига  мансуб  бир              жойлашган  оёқлар  гўё  Миср  худоси
            йиллик ва кўп йиллик ўтлар туркуми... 20            Амоннинг  шохли  қўй  тасвирига  ўхшатиб
            га  яқин  тури  бор.  Ўрта  Осиёнинг    тоғли       номланган.  Бунда  бошда  оёқ  бўлиши
            ерларида ...  учрайди...  [4;12-б.].                билан  бошда  шох  бўлиши  ўзига  хос
                  Энциклопедик  тавсифда  ўсимликка
            нима  учун  адонис  номиберилганлигининг            зиддиятли ҳолат. Нима ҳам дердик, айрим
                                                                мифонимларнинг  иккиламчи  номлашга
            сабаби  айтилмаган.  Эҳтимол,  бу  ҳол

                                                            35
   31   32   33   34   35   36   37   38   39   40   41