Page 20 - 1-2018

Хорижий филология. №1, 2018 йил

Патрик Ванье (Patrick Vanier) манбаларда қайд этилган [7]. Демак,
таъкидлашича, «бугунги кунда француз глобаллашув инсонни хабардор қилиб
сўзлашув тилида 3000га яқин инглизча турадиган ахборот оқимига ҳам, буюк
сўзлар қўлланади, бу 60000 мингдан ѐзувчилар томонидан меъѐрга солинган
иборат луғат захирасининг 2,5 % ни тилни ичкаридан ўпириб кетадиган
ташкил қилади. Француз тилини сақлаб оқимларга ҳам эшикни очиб беради.
қолиш борасида Француз Академиясининг Юқоридаги барча маълумотлар ҳар
асосий вазифаларидан бири товуш тизими, қандай тилнинг, шу жумладан меъѐрга
морфология, синтаксис меъѐрларининг солинган француз тилининг ҳам поклиги
бузилишига йўл қўймасликдан иборатдир учун хавф туғдиради. Бу ҳолат замонавий
[2]. Француз адабий тили меъѐрларининг жамиятнинг унга нисбатан муносабати
заифлашиши, тўғри талаффуз ва ҳалокатли эканлигини исботлайди. Давлат
орфографиядан четга чиқиш, бу ҳолатни эътиборсиз қолдириши мумкин
телеканалларда, оммавий ахборот эмас. Мамлакатнинг сиѐсий, иқтисодий,
воситаларида, радиоэфирда сўзлашув маданий ҳаѐтида миллий тилнинг роли
тилига оид сўзлардан ва қўпол пасайиши кузатиладики, бу унинг
иборалардан атайлаб фойдаланиш, бутунлигини мустаҳкамлашда хавф
лисоний этик меъѐрларнинг бузилиши, туғдиради. Инглиз тилининг машҳурлиги
сўкиш лексикасига, жиноятга оид жаргон уни жаҳон тили ўрнига олиб боради.
лексикага, ѐшлар сленги лексикасига Инглиз тили биринчи универсал жаҳон
қўйилган тақиқни очиқдан-очиқ тили бўлади. Натижада, ҳар бир
менсимаслик каби ҳолатлар мамлакатда миллий адабий тилнинг жаҳон
тилшуносларни асосли равишда ташвишга тилига муқаррар равишда қарама-
солмоқда. Ҳақиқатан ҳам, глобаллашув қаршилиги вужудга келади.
жараѐнида одамларни Интернет бошқара Биринчисининг ҳимоячиси давлат бўлади,
бошлайди. Дунѐнинг ҳар қандай унинг асосий қуроли ―тил сиѐсати‖дир.
бурчакларидан келган ахборот оқими Н.С.Кузнецов ―тил сиѐсатига‖ қуйидаги
уларни қамраб олади. Ижтимоий таърифни беради: «Бу давлат,
тармоқлар уларни чексиз ва саводсиз давлатларнинг бирлашмаси, нуфузли
мулоқот дунѐсига олиб боради. 2014 йил давлат муассасалари ва маданият
ўтказилган ижтимоий сўров натижаларига намояндалари томонидан тилни,
кўра, аҳолининг 90% ижтимоий тилларнинг гуруҳини, лисоний ѐки
тармоқлардан фойдаланадилар ва бир мулоқот муҳитини сақлаб қолиш ѐки
суткада 5 соатдан кўпроқ вақтни у ерда ўзгартириш учун амалга ошириладиган
ўтказадилар. Бу вақт оралиғида улар чоралар тизимидир» [6]. Хавф мавжуд
мунтазам равишда тил меъѐрини бузадиган экан, уни камайтиришга манфаатдор
қисқартма сўзларга, ѐшлар сленгига, давлат ҳам мавжуд; демакки, воситачи
америкача сўзларга, тиниш белгиларининг ролини ўйнайдиган, яъни бундай ҳавфга
йўқлигига юзма-юз келадилар. Масалан, мустақил равишда тўқнаш келадиган ва
инглиз тили таъсирида француз унга қарши турадиганлар ҳам мавжуд
синтаксисининг ўзгариши: C'est juste pas бўлади. Хавфсизликнинг кафиллари
possible. - қоида бўйича Ce n'est tout шундай ҳаракатлантирувчи кучдир.
simplement pas possible тарзида гапириш Ҳозирги даврда давлат ҳокимияти, тил
керак. Донорликка бағишланган интернет- сиѐсатининг бошқа субъектлари,
сайтнинг BeADonor французча версияси жумладан, жамоат ташкилотлари,
Soyez Un Donneur гапининг сўзма-сўз ҳаракатлар ва партиялар, турли соҳадаги
таржимаси орқали бўлади. Тўғри таржима тил муассасалари, масалан, Француз
Devenez Donneur шаклида бўлган бўларди академияси (l'Académie Française),
[2]. Коммент, френд каби сўзлар француз лингвистик йўналишлар ва мактаблар;
тилига айнан ижтимоий тармоқлар орқали миллий маданиятнинг нуфузли арбоблари
инглиз тилидан кириб келганлиги лисоний хавфсизлик кафиллари ролини

19