Page 75 - 2-2016
P. 75
Хорижий филология. №2, 2016 йил
видов словосочетания, не имели в виде ташқари, олима сўз бирикмаси учун
единицы коммуникации, а исследовали лексик ва грамматик идиоматик маъно
формальную сторону этих сочетаний характерли эмаслигини таъкидлайди
[Бурлакова В.В.-Л., 1975.-С.5-6.]. [Филичева Н.И. -М., 1969.-С.14].
Келтирилган мулоҳазанинг ўзи ҳам Бизнингча, бу ўринда
Ф.Ф.Фортунатов таълимотида сўз Н.И.Филичеванинг эркин сўз бирикмалари
бирикмаси назарияси мукаммал хусусида айтилаѐтган мулоҳазаларига
ишлашганидан далолат беради. Бу эса, ўз эътироз билдириш қийин. Бироқ бундай
навбатида, олим железная дорога, вазиятда турғун сўз бирикмалари,
великий пост тарзида шаклланган сўз фразеологик иборалар, парафразалар
бирикмалари фразеологик иборалардан эътибордан четда қолади. Ваҳоланки, улар
фарқланувчи турғун бирикмалар ҳам сўз бирикмаларини тақозо этади.
эканлигини тўғри изоҳлаб бера олганини Бошқача бўлиши мумкин эмас. Бундан
далиллайди. ташқари, турғун ҳолатдаги сўз
Юқоридагилардан ташқари, баъзи бирикмалари компонентларининг
манбаларда “сўз бирикмаси” тушунчаси синтактик муносабати йўқлиги хусусидаги
анча тор маънода изоҳланганини кўрамиз. анъанавий мулоҳаза ҳам, бизнингча,
Фикр исботи учун Н.И.Филичеванинг изоҳталаб кўринади. Зотан, турғун
қуйидаги мулоҳазаларига эътибор бирикмалар компонентлари ўртасида,
берайлик: “Сўз бирикмаси қўлланиш учун ҳатто фразеологик бирикмаларда ҳам
тайѐр ҳолда бўлмаган, нутқ жараѐнида синтактик муносабат (аксарият ҳолларда
муайян қолипда шаклланган эркин статик характерли) кўзга ташланади.
синтактик бирликни ташкил этади” Уларнинг тилимизда тайѐр ҳолда тасаввур
[Филичева Н.И. -М., 1969.-С.13]. Бундан этилиши семантик нуқтаи назардандир.
Адабиѐтлар
1. Жуков В.П. Фразеологизм и слова // Автореф. докт.дис.-Л., 1967.-С.7; Молотков
А.И.Основы фразеологии русского языка // Автореф. докт.дис.-Л., 1971.-С.13.
2. Кодухов В.И. Введениие в языкознание.-М., 1986.-С.174-175.
3. Грамматика современного русского литературного языка. – М., 1970.-С.767.
4. Дудкинов А.В.Современый русский язык.-М., 1990.-С.117, -C.143.
5. Арбекова Т.И. Лексикология английского языка.-М.,1977.-С.101-102.
6. Телия В.Н. О. фразематике как лингвистической дисциплине // Актуальные вопросы
современного языкознания и лингвистическое наследие Е.Д.Поливанова, т. 1.-Самарканд,
1964. –С.93.
7. Словарь иностранных слов.-М., 1988.-С.243.
8. Прокопович Н.Н. Словосочетания в современном русском литературном языке.-М.,
1966.-С.36.
9. Фортунатов Ф.Ф. Избранные труды. –М., 1956.-С.173-174.
10. Бурлакова В.В.Основы структуры словосочетания в современном английском
языке. -Л., 1975.-С.5-6.
11. Филичева Н.И. О словосочетаниях в современном немецком языке.-М., 1969.-С.13-
14
Shodiyev S. Identification of some set expressions, compound terms and terms. This
article is devoted to linguistic notions as set expressions, free expressions, (set phrases),
phraseological units, terms, compound terms, and compound expressions. The author aims to
differentiate among these notions and greatly pay attention to the theoretical value of them.
74